Білім берудегі бағалаудың өлшемдік технологиялары

Дәстүрлі бағалау:
-жоспарлау, оқыту және бағалау бір-бірінен бөлек үдерістер;-бағалаудың бір ғана құралы немесе стратегиясы пайдаланылады;
-бағалау тек мұғалімнің билігінде;
-оқушылардың оқу нәтижелерін есепке алу мен есеп берудің бір ғана тәсілі қолданылады;
-оқушылардың жауаптары дұрыс жауаппен салыстырылады (біледі-білмейді);
-тақырыппен жұмыс біткен кезде ғана тексеру жүргізіледі;
-бағалаудың жалғыз мақсаты – қойылатын бағаны анықтау;
-оқушылардың ағымдық білімі мен оқу тәжірибесін бағалау тақырыппен жұмыс біткен кезде ғана жүргізіледі.

Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалау арқылы жүзеге асырылады

Жиынтық бағалау— оқу бағдарламасындағы бөлімдер (ортақ тақырыптар бойынша белгілі бір оқу кезеңі (тоқсан/триместр, оқу жылы) аяқталғанда өткізілетін бағалаудың түрі. Білім алушының қабілетін есепке ала отырып, дифференциациялық оқытуды ұйымдастыру үшін қолданылатын күрделілігі түрлі деңгейдегі тапсырмалар орындалады. Бағалау барлық пән бойынша өткізіледі. Бағалау жолдары мазмұны мен түрлеріне сай әртүрлі болады. Оқу мақсатына жету дәрежелерін анықтау үшін Б.Блумның оқу мақсаттары таксономиясына сәйкес бағалау критерийлері реттеліп қарастырылады.

Қалыптастырушы бағалау— оқу үдерісін дер кезінде түзетуге мүмкіндік беретін, білім алушы мен мұғалім арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді. Үздіксіз жүргізілетін бағалаудың түрі. Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар күнделікті сабақта орындатуға арналған. Әр тапсырманы орындағаннан кейін мұғалім белгілі бір оқиға немесе әрекетке жауап беру, үн қату, пікір білдіру үшін әр оқушыға кері байланыс жасайды. Қалыптастырушы бағалауда түрлі әдістерді қолдануға болады. «Екі жұлдыз, бір тілек», «Бағалау ағашы», «Бағдаршам», «Смайликтер».

Оқушы жетістіктерін критериалды бағалау жүйесі қарастырылған
міндеттерді шешеді:

Оқушының білімін ағымдық және қорытыныды бағалау;
Баға сапасын арттыру.

Оқушының сабаққа қызығушылығын, белсенділігін арттыруы. Бағаға
қарсы теріс көзқарастың болмауы;

Білімді меңгерудің жыл аяғындағы ғана емес, күнделікті білім алудың
даму динамикасын айқындауы;

Әрбір оқушының сабақ үдерісіндегі әр кезеңіндегі дайындық деңгейін
анықтау;

Білім алу барысындағы қиындықты, қателікті, білім олқылықтарын және
оның себептерін дер кезінде анықтауы;

Оқушының білім алу үдерісін қадағалап, дәл және жедел түрде сапалы
білім алғаны жөнінде кері байланыс ақпаратын алуы;

Оқушының барлық жұмыс түрлерін бағалауы. (өзіндік жұмыс, ағымдағы
бағалау, қорытынды бақылау, тренинг,үй жұмысы, шығармашылық т.б)

1.Қазақстан Республикасы білім және ғылым Министрінің 2017 жылғы 18 қаңтардағы № 18 бұйрығымен енгізілген өзгертулер ескерілген Қазақстан Республикасы білім және ғылым Министрінің 2016 жылғы 28 қаңтардағы № 95 бұйрығымен бекітілген педагог кадрлардың біліктілігін арттыру курстарын жүргізу және ұйымдастыру Ережесі;

.«Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ Басқармасының 19.04.2017ж. (№ 17 хаттама) шешімімен бекітілген Орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде педагог кадрлардың біліктілігін арттыру курстарының білім беру бағдарламалары бойынша бағалау рәсімдерін ұйымдастыру және өткізу Ережесі.

2.ҚР БжҒМ Мектепке дейінгі және орта білім, ақпараттық технологиялар департаметінің № 11-4/744 13.04.2017ж. күнгі хаты;

Білім алушыларға бағалауды өткізу ережелерін сақтау қажеттігі туралы
түсіндіру жұмыстарын жүргізеді.

Алғашқы беттегі нұсқауды дауыстап оқып, жұмысты орындауға берілген
уақытты хабарлайды. Бағалау жүргізіліп жатқан кезде білім алушылардың
бір-бірімен сөйлеспеу керектігін ескертеді.

Тапсырманы білім алушы отырған партаның үстіне бетін төмен қаратып
қояды, бетті аударып қарамауын өтінеді.

Бағалауды өткізу кезінде білім алушылардың бір-бірімен сөйлесуіне,
көмек сұрауына, біреуге көмектесуіне болмайтыны туралы ескертіледі.

Тақтаға басталу және аяқталу уақытын жазады, білім алушылар хабардар
болу үшін қосымша дауыстап айтады.

Бағалау жүріп жатқан кезде білім алушылардың жұмысты өз бетінше
орындап жатқанына көз жеткізеді. Олар бір-бірімен сөйлеспеуі қажет,
бір-бірінен көшіруіне болмайды.

Білім алушылардың нұсқауды түсінгеніне көз жеткізеді, сұрақ туындаған
жағдайда жиынтық бағалау жұмысы басталмас бұрын жауап береді.

Егер кейбір білім алушылар жиынтық бағалау жұмысын белгіленген
уақыттан бұрын орындайтын болса, өз жауаптарын қайта қарап шығуын
өтінеді. Жиынтық бағалау жұмысын орындау уақыты аяқталған соң
білім алушылардан жұмысты орындауды тоқтатуын және қалам/
қарындаштарын үстел үстіне қоюын өтінеді. Барлық жұмыс жиналып
біткенше білім алушылардың бір-бірімен сөйлеспеуі және тыныш отыруы
өте маңызды.

Білім алушылардың тапсырманы орындау кезінде көмек болатын
қосымша құралдарды қолданбағанына көз жеткізеді, мысалы, сөздіктер
немесе калькуляторлар (егер аталған заттар тоқсандық жиынтық
бағалаудың спецификациясында қарастырылмаған болса).

..

98

Ашық сұрақтар мен ашық тапсырма құрастыруға қатысты мұғалімге арналған ұсыныстар

- Нұсқау қарапайым, дәл және ықшам болуы тиіс. Оларды көрінетін жерге жазыңыз.

- Тапсырма тек бағалау құралы ғана болып табылады. Сұрақтардың жауабы нақты ақпарат беруі тиіс.

- Тапсырма маңызды және қажетті ақпаратты қамтуы тиіс. Оқу бағдарламасы мен оқу мақсаттарына қатысы жоқ қиын сұрақтарды қосуға болмайды.

- Жауабын анықтауға арналған мәтін оқушыға таныс болуы керек және тақырыптан ауытқу болмауы керек.

- Оқушылардың жас ерекшелігін, тілдік мүмкіндіктерін ескеріңіз, қарапайым тілді қолданыңыз.

- Құрылған сұрақтар жынысына, қандай да бір қызығушылығына тәуелсіз барлық оқушыларға бірдей түсінікті болуы керек, мысалы, берілген мәтін тек қыздарға арналған (косметика туралы) немесе ұлдарға қатысты (автокоөліктердің қозғалтқыштарының соңғы үлгілері туралы) болмауы керек.

- Жұмыстарды тәуелсіз сарапшылар кемінде екі рет тексеруі керек.

- Дайын бағалауға арналған тапсырмаларды бақылау үшін бекітілген мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарына сүйену керек.

Толық жауапты қажет ететін тапсырмаларда бірнеше кезеңдерден тұратын түрлі сөйлемдерді,
түсініктемелерді, сызбаларды немесе дәлелдерді
қолдана отырып орындауы қажет.
Толық жауапты қажет ететін тапсырмалар нұсқаларының бірі эссе болып табылады. Эссенің
көмегімен тек жазылым дағдысы ғана тексеріліп
қоймайды, сондай-ақ, берілген сұрақты немесе
мәселені әр түрлі көзқараста қарастыру, берілген
тақырыптың түрлі аспектілерін ашып көрсету, өз
көзқарасын аргумент түрінде келтіру, мәселені
шешудің жолдарын ұсыну және т.б. меңгеруі
тексеріледі.

Қолдану деңгейіне берілген тапсырма

Бұл негізгі және өте маңызды тапсырмалар; олар өте қысқа немесе керісінше, бірнеше әрекеттен тұратын күрделі тапсырма болуы мүмкін. Мұндай тапсырмалардың негізгі мақсаты – оқушыға жаңа білімді қолдану қажет болатын өмірлік жағдайға сәйкес келетін балама жағдаят тудыру. Мұндай тапсырма бірнеше нұсқа жауабы ұсынылған мәтін арқылы берілуі мүмкін.

Ашық түрдегі тапсырмаларға арналған талаптар:

әр тапсырма орны сызықшамен немесе нүктелермен белгіленетін мүмкіндігінше бір ғана сөзбен толықтыруды қажет ететін болуы (____, немесе …);

сызықтың негізгі элемент орнына қойылуы;

бір тесттегі барлық сызықтар бірыңғай ұзындықта болуы;

толықтырылатын сөздің мүмкіндігінше тапсырманың соңына қойылуы;

тапсырма мәтінінің құрылымы қарапайым және артық ақпаратттарсыз болуы;

тапсырма шартында қайталаулар мен екіорай теріс ойлар болмауы керек.

Ойлануға берілген тапсырма

Мұндай тапсырмалар сирек кездеседі. Олар оқушының өзі тақырыпты әбден ойланып, жаңа білімін өз әрекетінде қолдану жолын дұрыс табуын көздейді. Білімін өмірде қолдану туралы ойлану өздігінен шешім қабылдап, өз таңдауын негіздей білуге мүмкіндік береді. Мұндай тапсырмалар дайын жауабы көрсетілмеген ашық сұрақтар арқылы берілуі мүмкін, сұраққа оқушылар өз бетінше ойланып жауап жазады. Жауапты автоматты түрде тексеру мүмкін емес. Жоғары деңгейдегі тапсырма әзірлеу үшін ашық сұрақтар құрастырып үйрену керек.

Дұрыс құрастырылған ашық сұрақтар оқушының ұстанымы мен құндылықтарын анықтауда, дұрыс ой тұжырымдап, өз ойын дәйекті жеткізе білуін бағалауда пайдалы болып саналады.

Дескриптор – тапсырмаларды орындау кезіндегі
әрекетті көрсететін сипаттама.
Дескрипторлар қалыптастырушы бағалау мен
бөлім бойынша жиынтық бағалауды өткізу кезінде
қолданылады. Тапсырмаларды тексеру үдерісінде
бөлім бойынша жиынтық бағалауда қолданылатын
әр дескриптор 1 балмен бағаланады.

Дескрипторларда –
оқушыдан белгілі бір нəтижеге қол жеткізу үшін күтілетін қызмет
түрін қысқаша сипаттау, балл қою схемасы – нүсқаулық, əрбір сұрақ
үшін балл саны мен балл беруді сипаттау нақты көрсетілген. Бағалау
критерийлерін пайдалану емтихан жұмысының қандай мектепте
орындалғанына қарамастан барлық оқушылардың жетістіктерін
бағалаудың тəсілдерін стандарттауға мүмкіндік береді, бұл
объективті жəне ашықө бағалауға қол жеткізеді.

Балл қою кестесі тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмалары үшін құрастырылады және жиынтық
жұмыстарды тексеру үдерісінде қолданылады.

Балл қою кестесі қашан, қалай балл берілетіндігін
білдіретін, дұрыс (болжамды) жауаптар мен ұсыныстардың үлгілері туралы анық және нақты ақпарат ұсынатын құрал болып табылады. Әр тапсырмаларды орындаудың әр кезеңінің балдары
көрсетіледі.

Балл қою кестесі – тоқсандық жиынтық бағалау
тапсырмаларына балл қою бойынша бірыңғай норманы белгілеу үшін мұғалімдер қолданатын кесте

Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау білім алушылардың күтілетін нәтижелер мен
тоқсанға жоспарланған оқу мақсаттарына жеткендігін тексеруге және тоқсан барысында
меңгерген білім, білік және дағдыларын анықтауға бағытталған.
Спецификация 2-сыныпта «Әдебиеттік оқу» пәні бойынша тоқсандық жиынтық
бағалаудың мазмұны мен өткізу рәсімін сипаттайды.

Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
Бастауыш білім беру деңгейінің 2-4-сыныптарына арналған «Әдебиеттік оқу» пәнінен
үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)

Жиынтық бағалауды өткізу ережесі

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға
мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер,
плакаттар немесе карталарды) жауып қойған дұрыс.

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқау
оқылып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығы хабарланады. Білім алушыларға
жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі. Нұсқаулықпен
таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау
басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтылады.

Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау
барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар
(спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына
мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіледі. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне
көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі.

Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен
сызып қою ұсынылады.
Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім
алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім
алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға
немесе көрсетуге тыйым салынады.

Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі
хабарлап отыру қажет.
Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын
тоқтатып, қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтіну керек.

Пайдаланылатын етістіктер

Қолдану.Көрсету, тағайындау, орындау, суреттеу, қолдану, пайдалану, айналысу

Талдау.Ажырату, саралау, үміт арту, даулау,жатқызу, салыстыру, тәжірибеден өткізу, қарама-қарсы қою, зерделеу

Мақсат пен бағалау арасындағы байланыс

Блум таксономиясы бойынша тапсырма сипаттары

Қолдану.Бірнеше тәсілмен шешіңіз. Құбылыстың негізін түсіндіріңіз. Жорамалды тексеріңіз. Қорытынды жасаңыз.

Талдау.Құрылымы қандай? Топтастырыңыз. Салдары не? Салыстырыңыз. Бөліктерге бөліңіз. Себебін талдаңыз.

Блум таксономиясы бойынша тапсырма түрлері

Талдау
1.Бұл оқиғалардың қайсысы шын мәнінде болған, қайсыларын автор ойдан шығарған?
2.Азамат соғысы мен ауған соғысынан кейiнгi жағдайлардың ұқсастығы.
3.Талқыланған мақаладан үш дерек пен үш пiкiр табыңыз

Қолдану
1.Берілген сөздің әрбірін қолданып сөйлем құрастырыңыз.
2.Картадағы белгілерді пайдаланып, қаладағы үш ескерткішке бару маршрутын жаса.
3.Өздерiңiз оқитын сыныптың ауданын табыңыздар.
4.Әңгіменің толық оқып болған соң, оның немен аяқталатынын табыңыз.
5.Игерілген ылғалдылықты анықтау тәсілін қолданатын үш жағдайды көрсетіңіз.

Қолдану: Материалды жаңа жағдайда пайдалану

1.Әдіс-тәсілдерді орнымен қолдану
2.Нақты жағдайда заңдылықты орнымен пайдалану
3.Ұстаным, ережелерді жаңа жағдайда қолдана алу

Талдау: Материалды негізгі компоненттерге жіктей білу

1.Жасырын болжамды айқындау
2.Өрбу логикасында жіберілген кемшіліктерді көре білу
3.Фактілер мен салдар арасындағы айырмашылықты ажырату

Блум таксономиясы бойынша сұрақтар

Қолдану.Бұл қалай пайдаланылады? Бұл немен байланысты? … қандай жағдайларда?

Талдау.Неге? Қалай? …. себебі не болып табылады? Қорытынды үшін не нәрсе дәлел? ...себебі қандай? …бір-бірімен қалай үйлеседі?

Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы оқу
бағдарламасының мазмұнына сәйкес білім алушылардың оқу мақсаттарына жеткендігін
тексеруге және тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларын анықтауға
бағытталған.
Спецификация 3-сыныпта «Дүниетану» пәнінен тоқсандық жиынтық бағалаудың
мазмұны мен өткізу рәсімін сипаттайды

Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
«Дүниетану» пәні бойынша (орта білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы) бастауыш
мектепке арналған оқу бағдарламасы (1 - 4-сыныптар).

Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі: көп таңдауы бар, қысқа және толық
жауапты қажет ететін тапсырмалар қолданылады.
Көп таңдауы бар тапсырмаларда білім алушы ұсынылған жауап нұсқаларынан
дұрысын таңдайды.
Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмаларға білім алушы сөздер немесе сөйлемдер
түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін тапсырмаларда максималды балл жинау үшін білім
алушыдан тапсырманың шешімін табудың әр қадамын анық көрсетуі талап етіледі.
Тапсырма бірнеше құрылымдық бөліктерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.
Берілген нұсқа көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін
5 тапсырмадан тұрады.

ө

Тоқсан бойынша жиынтық бағалауды өткізу ережелері

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға
мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер,
плакаттар немесе карталарды) жауып қойған дұрыс.

Модерация және балл қою

Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация
үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін
балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.

Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау
барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар
(спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына
мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіледі. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне
көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі

Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен
сызып қою ұсынылады.
Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім
алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға
көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге
тыйым салынады.
Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі
хабарлап отыру қажет.
Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын
тоқтатып, қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтіну керек.

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқау
оқылып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығы хабарланады. Білім алушыларға
жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі. Нұсқаулықпен
таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау
басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтылады.

Мұғалімдердің модерация кезіндегі əрекеті

Модерация кезінде:
• білім алушылардың жұмыс қорытындысын әріптестермен
талқылайды, барлық балдардың балл қою кестесіне сәйкес қойылғанына
көз жеткізеді;
• қажет болған жағдайда нәтижелерге немесе балл қою кестесіне
өзгерістер енгізеді;
• отырыс хаттамасына қол қояды

Модерациядан кейін:
• модерацияны ескере отырып, өзгеріс енгізу қажет білім
алушылардың барлық жұмыстарын қайта қарастырады. Мұндай
жағдайда жоғарылату немесе төмендету жағына қарай балдардың
өзгеруі де мүмкін;
• білім алушының жұмысына соңғы нақты балдар қойылады;
• соңғы нақты балдар электрондық журналға қойылады.

Модерацияға дейін:
• білім алушылардың жиынтық бағалау жұмыстарын балл қою
кестесіне сәйкес бағалайды;
• жиынтық жұмыс үлгілерін іріктеп алады (максималды,
минималды балдармен; бағалауда қиындық тудыратын жұмыстарды);
• жеке мәліметтерді шифрлайды, білім алушылардың жұмыстарын
модерацияға дайындайды.

Тоқсандық жиынтық бағалаудың спецификациясы мазмұнын,
құрылымын анықтайтын келесі ақпараттардан тұрады:

тапсырмалардың балл қою кестелері.

тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының үлгілері;

тоқсандық жиынтық бағалауды өткізу бойынша нұсқау;

тапсырмалар бойынша балдарды бөлу:

тапсырмалар саны;

бағалау құрылымы;

жиынтық жұмыстардың ұзақтығы;

тоқсандық жиынтық бағалауға шолу:

тоқсандық жиынтық бағалаудың мақсаты;

Тоқсандық жиынтық бағалау өткізілетін кабинеттерді мұғалімдер

алдын ала дайындайды. Айналасы білім алушыларға таныс болуы,
күнделікті сабақ өтіп жүрген кабинеттері болуы ұсынылады.
Кабинеттерді дайындау кезінде келесілерді ескеру қажет:

• Көшіріп алудың алдын алу үшін білім алушылардың отыратын
орнын ойластыру қажет.

• Тапсырманы орындау барысында білім алушыларға көмегі тиюі
мүмкін деген плакаттар, ақпараттық сипаттағы қабырға
материалдарының алынып тасталуы немесе беті жабылуы тиіс.

Білім алушыларда сұрақ немесе мәселе туындаған жағдайда
парталардың арасы мұғалім мен бақылаушының еркін жүріп тұруына
мүмкіндік беретіндей орналасуы тиіс.

• Негізгі нұсқаулық пен уақыт жазылып тұратын болғандықтан
тақта білім алушылардың алдында болғаны дұрыс.

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау талаптары

- тоқсандық ЖБ нәтижесі бойынша модерация өткізіледі (жазбаша
жұмыстар үшін);

тоқсандық бағаға әсер етеді (50%)

бір сабақ көлемінде өткізіледі (40 минут);

тоқсанның барлық бөлімдері бойынша оқу мақсаттарын қамтиды;

бағалау балдары балл қою кестесіне сәйкес қойылады;

- тоқсандық ЖБ тапсырмаларын мұғалім спецификацияға сәйкес
құрастыруы тиіс;

Тапсырмалар құруда оқытудың белсенді әдістердің мәні- оқушыларды кәсіби іс-әрекетті меңгеруге бағытталады. Сабақ жоспарын Блум таксономиясына салып, бағдарламада белгіленген жеті модульді ықпалдастырудың арқасында оқушылардың не білетінін және нені жасай алатынын, сондай-ақ қызығушылықтарын түсініп, оқытудың жаңа тәсілдерін тиімді және орынды пайдаланып, оқушы бойында ішкі уәж тудырып, өз қабілеттеріне сенім арттырып, ол өз кезегінде жаңа материалды саналы түрде меңгеруіне әсер етеді деп күтілді.

Репродуктивтік әдіс. Бұл әдіс арқылы мұғалім оқушының іскерлігін және дағдыларын қалыптастырып, тапсырмалар беріп, өзі меңгерткен білімді, үйреткен іскерлік дағдыларын оқушыларға қайталатады. Оқушылар мұғалімнің үлгісі бойынша жіктейді, септейді, жоспар құрып, мұғалімнің нұсқауымен тәжірибе жасайды. Репродуктивтік әдіс мұғалімнен ұйымдастырушылық қабілетті талап етеді. Мұғалім сөздік, көрнекілік, тәжірибелік әдістер арқылы жаңа оқу материалын түсіндіреді, ал оқушылар оларды тапсырмаларды орындау үшін қолданады. Білімнің көлемі көп болғанда репродуктивтік әдіс түсіндірмелі-иллюстративтік әдіспен бірге қолданылады. Репродуктивтік әдіс арқылы оқушы «дайын» білімдерді есінде сақтап, кейін қатесіз айтып бергенмен, оның ақыл-ой белсенділігі төмен болады.

Блум таксономиясы адамның ақыл-ой қабілеттерінің құрылымы танымдық үдерісінің ең қарапайымнан бастап күрделіге біртіндеп өту барысында белсенді әрекетке жетелейтін 6 деңгейге сәйкес тапсырмаларды құруды қажет етеді.

Блум таксономиясы бойынша тапсырма түрлері

Пайдаланылатын етістіктер

1.Білу
1.Зат есімге анықтама беріңіз.
2.Әрекет мәні әңгіменің қай жерінде айқындалады?
3.Тіршілік иелерін қандай екі категорияға жіктеуге болады?
4.(9+17)+21+8 өрнегінің мәнін табыңыз.

2.Түсіну
1.Иллюстрациядағы эпизодтан кейін роман кейіпкеріне не болғанын әңгімелеңіз.
2.ХХ ғ.ғ басы, ортасы, аяғында Германияда болған оқиғалар туралы үш сурет салыңыз.
3.Параграф мазмұнын өз сөзіңізбен қысқаша айтып беріңіз.
4.Неліктен географиялық карталарда таңбалар қолданылады?

Білу: Оқыған материалды есте сақтап, қайталап айтып беру
1.Пайдаланылған сөздіктер мен түсініктерді білу
2.Нақты фактілерді (мәліметтер мен деректер) білу
3.Негізгі ұстанымдар мен ережелерді білу

Түсіну: Берілген материалды өз сөзімен басқаша жеткізе алу
1.Ұстаным, ереже, фактілерді түсіну
2.Мәтінді басқа формада жеткізе алу
3.Нәтиженің келешегін болжамдай алу

Блум таксономиясы бойынша ойлау әрекетінің деңгейлері

Білу.Нақты фактілерді, ақпараттарды
және олардың сипаттамасын білу
және көрсету

Түсіну.Ақпаратты дұрыс көрсету, болжау
немесе түсіндіру арқылы ұғынуды
көрсету

Қолдану.Ақпаратты және бұрын алынған
білімдерді жаңа немесе таныс емес
мәнмәтінде немесе жағдаятта
қолдану

Талдау.Ақпараттық материалдарды
құрылымдық бөліктерге бөлу
қабілетін көрсету, дәлелін немесе
себебін анықтау арқылы түрлі
қорытынды алу үшін ақпаратты
зерделеу, жалпы ережелерді негіздеу
үшін ой қорытындысын және/немесе
дәлелдер табу

Синтез.Бұрын алынған білімдердің түрлі
бөліктерін жаңа мән мәтінде қайта
қарау қабілетін көрсету

Бағалау.Белгіленген критерийлер бойынша
идеялардың немесе фактілердің
маңыздылығы туралы пікір
қалыптастыру

Бағалау қағидаттары

• Оқыту мен бағалаудың өзара байланысы. Бағалау
оқу бағдарламасындағы мақсаттармен, күтілетін
нәтижелермен тікелей байланысты оқытудың ажырамас бір бөлігі болып табылады.Оқыту барысында мұғалім пәннің оқу бағдарламасында белгіленген оқу мақсаттарын басшылыққа
алады. Оқу мақсаттары сыныптар бойынша
күтілетін нәтижелер тұрғысында анықталған: білік
немесе дағды, білу немесе түсіну. Оқу бағдарламасының әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікті сақтай
отырып құрастырылған оқу мақсаттары бөлімше
аясында оқушылардың қаншалықты алға ілгерілегенін көрсетеді, олар мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және оқушыларды бағалап, оларға
оқудың келесі кезеңі туралы ақпарат беруге
мүмкіндік береді.

• Ашықтық және нақтылық. Бағалау түсінікті,
айқын ақпараттарды ұсынады, сондай-ақ, барлық
оқу үдерісіне қатысушылардың қызығушылығын,
жауапкершілігін арттырады.
Бағалау критерийлері мен әдістерін белгілеуге,
бағалау үдерісіне оқушылардың өздерін де қатыстыру керек. Мұндай ұстаным бағалауды оқушылар үшін өзіне түсінікті, демократиялық және әділ
үдеріске айналдырады.

• Дамытуға бағыттылық. Бағалау білім алушылардың, мұғалімдердің, мектептің, білім беру саласының даму бағытын анықтайды және ынталандырады. Бағалау білім алушылардың қандай білім мен
дағдыларды меңгергені туралы ақпараттарға талдау жасауға және жинақтауға негізделген білім
беру үдерісінің алдағы уақыттағы қадамдары туралы негізгі шешімді қабылдауына мүмкіндік береді.

Book

• Шынайылық, анықтық және валидтілік. Бағалау
дәл және сенімді ақпаратты ұсынады. Қолданылатын критерийлер мен құралдардың оқу мақсаттарына жетуге, күтілетін нәтижелерді бағалайтынына
сенімділік бар. Объективтілік, анықтық, валидтілік
жиынтығы бағалаудың сапасын анықтайды.
Валидтілік бағалау үдерісінің нақты әрекетін
көрсетеді. Күтілетін нәтижеге жету үшін бағалау
әдісінің дұрыс таңдалғанына қалай көз жеткізуге
болады? Ол үшін оқушының қажетті білім, білікдағдылар мен құндылықтарды меңгергенін көрсете
алатын дәл/жеткілікті бағалау құралын, яғни
бағалауға арналған тапсырма немесе жаттығуды
таңдау қажет.

• Үздіксіздік. Бағалау білім алушылардың оқу
жетістігінің ілгерілеуін дер кезінде және жүйелі
қадағалап отыруға мүмкіндік беретін үздіксіз
үдеріс болып табылады. Пән бойынша білім мен
дағдыларды айқындау қалыптастырушы бағалау
және жиынтық бағалау арқылы қамтамасыз етіледі.

Көп таңдауы бар тапсырмалар
Көп таңдауы бар тапсырма – оқушының жауабы
ұсынылған тізімнің көлемінде шектелген, дәйекті
жауабы берілген сұрақ түріндегі тапсырма. Мұндай
тапсырма екі компоненттен тұрады: тапсырманың
мәтіні және жауап нұсқалары, мұндағы дұрыс
жауап – тапсырманың кілті, дұрыс емес жауаптары
– дистракторлар болып табылады.
Тапсырманың мәтіні барынша қысқа бола тұрып,
сұрақтың мазмұнын анық көрсетуі тиіс. Тапсырманың сауатты құрастырылуы өте маңызды. Тапсырма мәтінінің күрделі түрде берілуі тапсырманы
түсінуді қиындатады. Тапсырма орфографиялық
және грамматикалық ережелерді сақтай отырып
құрастырылуы тиіс.

Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
«Жаратылыстану» пәні бойынша (орта білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы)
бастауыш мектепке арналған оқу бағдарламасы (1 - 4-сыныптар).

1-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
3.1 Ұзақтығы – 40 минут
Балл саны - 16

Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі: көп таңдауы бар, қысқа және толық
жауапты қажет ететін тапсырмалар қолданылады.
Көп таңдауы бар тапсырмаларда білім алушы ұсынылған жауап нұсқаларынан
дұрысын таңдайды.
Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмаларға білім алушы сөздер немесе сөйлемдер
түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін тапсырмаларда максималды балл жинау үшін білім
алушыдан тапсырманың шешімін табудың әр қадамын анық көрсетуі талап етіледі.
Тапсырма бірнеше құрылымдық бөліктерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.
Берілген нұсқа көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін
6 тапсырмадан тұрады.

Тоқсан бойынша жиынтық бағалауды өткізу ережелері

Модерация және балл қою

БЖБ үлгісі

Блум таксономиясы бойынша сұрақтар

Блум таксономиясын қолдану

Бағалау:жорамалдау, бағалау, таңдау, баға қою, анықтау, санау, өлшеу, айыптау

Жинақтау:тұжырымдау, оқыту, әзірлеу, дамыту, қайта анықтау, ұсыну, жасау

Мақсат пен бағалау арасындағы байланыс

Бағалау: Оқыған материалдың құндылығын бағалау
1.Материалдың қажеттілігін айқындай білу
2.Жасалған қорытынды жарамдылығын бағалай білу

Жинақтау: Алған біліміне сүйене отырып, ойды жинақтап, түйін түю

1.Болжам жасау
2.Эксперимент жоспарын құру
3.Проблеманы шешу жобасын (проект) жасау

Жинақтау.Егер бұл іске асатын болса, осыдан кейін не болады? Теорияның болжамы іске аса ма? Алынған ақпарат негізінде қандай қорытынды жасадым? Бұл онымен қалай байланысты?

Movie

Бағалау.Бұл жақсы ма және неліктен? Бұл қисынды ма және не себепті?

Б.Блум таксономиясы бойынша тапсырма сипаттары

Білімді бағалау:Қосынды ойды бағалаңыз. Жетістіктерін атаңыз. Өлшемдерін көрсетіңіз. Сәйкестігі қандай? Қаншалықты дұрыс? Өз ойыңыз?

Топтау:Өз шешеміңізді көрсетіңіз. Алгоритм ұсыныңыз. Баламасын табыңыз. Бөліктерден құраңыз. Жүйелеңіз. Зерттеңіз.

Жинақтау (синтез)
1.Эксперимент нәтижелерiн ескере отырып, себептерiне болжам жасаңыз.
2.Болған оқиға туралы мәлiметтердi фельетон түрiнде жазыңыз.
3.Мектеп ауласын көгалдандырудың әр түрлi жолдарын көрсетiңiз.

Салыстырмалы бағалау
1.Поэманың екi басты кейiпкерiн салыстырыңыз.
2.Қазiргi заманда оқушыларға ауызша есептеу дағдылары керек пе?
3.Әдiлетсiздiктi түзеу үшiн күш қолдану қажет пе? Пiкiрiңiздi дәлелдеңiз.
4.Зерттелгендердiң iшiнен қай орта сiз үшiн өмiр сүруге қолайлы? Нелiктен?