Κριτική Σκέψη

1. Ποιο είναι το θέμα και ποιο το συμπέρασμα του πομπού;

Είδη θεμάτων

Ορισμός:

είναι το ερέθισμα της συζήτησης

περιγραφικά

ασχολούνται με το πόσο ακριβής είναι η περιγραφή του κόσμου μας.

αξιολογικά

ασχολούνται με ηθικά ζητήματα

Το βρίσκουμε:

ρωτώντας σε τι αντιδρά ο πομπός;

ξέροντας τον πομπό

βρίσκοντας το συμπέρασμα

Είδη συμπερασμάτων

Ορισμός:

το μήνυμα που θέλει να περάσει. Πρέπει να συνεπάγεται από κάποιες προκείμενες προτάσεις.

Το βρίσκουμε:

ρωτώντας τι προσπαθεί να αποδείξει;

ρωτώντας ποιο είναι το κεντρικό μήνυμα;

βρίσκοντας το θέμα

βρίσκοντας κειμενικούς δείκτες

ψάχνοντας στην αρχή ή στο τέλος

γνωρίζοντας τα ενδιαφέροντα του πομπού

ρωτώντας επομένως τι σημαίνιουν όλα αυτά;

δεν είναι:

παραδείγματα

ορισμοί

αποδείξεις

στατιστικά στοιχεία

πληροφορίες για την προϊστορία

διδάσκουμε

την επισήμανση των κεντρικών σημείων ενός κειμένου

την επισήμανση των συμπερασμάτων

τους τρόπους που χρησιμοποιεί η γλώσσα για να τους εκφράσει

Γιατί τα θέλουμε;

Χωρίς αυτά δεν μπορούμε να κρίνουμε τον πομπό

2. Ποιοι είναι οι λόγοι;

Ορισμός:

οτιδήποτε χρησιμοποιεί ο πομπός για να στηρίξει το συμπέρασμά του

Τους βρίσκουμε:

ρωτώντας γιατί υποστηρίζει το συγκεκριμένο συμπέρασμα

ψάχνοντας συγκεκριμένους κειμενικούς δείκτες

διδάσκουμε

την επισήμανση των αιτιών ή των λόγων

τους τρόπους που χρησιμοποιεί η γλώσσα για να τους εκφράσει

3. Υπάρχουν ασαφείς λέξεις ή φράσεις;

Όρισμός

οποιαδήποτε λέξη ή φράση μπορεί να έχει περισσότερες από μία σημασίες επειδή δεν την έχει ξεκαθαρίζει ο πομπός

Τις βρίσκουμε:

1. Εντοπίσουμε τις λέξεις-κλειδιά

2. Κοιτάμε αν είναι αφηρημένες έννοιες

ρωτάμε τι εννοεί μ' αυτό;

αν δεν επικρατεί μόνο μία σημασία τότε είναι αφηρημένη η έννοια

3. Προσπαθούμε να δούμε αν μπορούμε να τις ορίσουμε διαφορετικά

4. Πολλές φορές το πλαίσιο ξεκαθαρίζει τις ασάφειες

Aν υπάρχουν ασάφειες

τότε δε δεχόμαστε το συλλογισμό του

διδάσκουμε

1. να γράφουν και να μιλούν με ακρίβεια

2. να εντοπίζουν τις ασάφειες

4. Ποιες είναι οι αόρατες παραδοχές του πομπού;

Ορισμός:

κάθε αδήλωτη πεποίθηση του πομπού που στηρίζουν τους λόγους

Τις βρίσκουμε:

1. Γνωρίζοντας το συγγραφέα

2. Προσπαθώντας να βρούμε ποιες παραδοχές είναι απαραίτητες για να ισχύει το αντίθετο συμπέρασμα

3. Εξετάζοντας παρόμοιες διαμάχες

4. Προσπαθώντας να γεμίσουμε το κενό ανάμεσα στους λόγους και στο συμπέρασμα

5. Ψάχνοντας για ιδέες που στηρίζουν τους λόγους

6. Ψάχνοντας για άλλους λόγους που μπορεί να στηρίζουν το συμπέρασμα

5. Υπάρχουν λογικές πλάνες στο συλλογισμό του πομπού;

Ορισμός:

είναι λάθη του συλλογισμού

είδη

The Nizkor Project: Fallacies

The Fallacy Zoo

Fallacies Files

Stephen's Guide to the Logical Fallacies

διδάσκουμε

τους μαθητές να τα αναγνωρίζουν μέσα σε ένα συλλογισμό

6. Είναι επαρκείς οι αποδείξεις;

είδη αποδείξεων

1. διαίσθηση

2. προσωπική εμπειρία

3. μαρτυρίες

4. αυθεντία

5. προσωπική παρατήρηση

6. επιστημονικές έρευνες

7. ένα συγκεκριμένο παράδειγμα

8. αναλογίες

διδάσκουμε

ποια είναι τα είδη των αποδείξεων

πόσο μπορούμε να εμπιστευτούμε το κάθε είδος

7. Υπάρχουν εναλλακτικές αιτίες;

Ορισμός:

συνήθως ο πομπός προτείνει μια αιτία που τον συμφέρει. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές αιτίες

διδάσκουμε:

τους μαθητές μας να βρίσκουν εναλλακτικές αιτίες

8. Μας εξαπατούν τα σταστιστικά στοιχεία;

διδάσκουμε

τις πιθανές παγίδες

9. Ποιες πληροφορίες λείπουν;

Oρισμός:

πάντα θα λείπουν κάποια στοιχεία από το συλλογισμό του πομπού

διδάσκουμε

να βρίσκουν τις πληροφορίες που λείπουν

10. Ποια άλλα συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν από το συγκεκριμένο συλλογισμό;

Ορισμός:

Σπάνια από κάποια επιχειρήματα μπορούμε να καταλήξουμε σ' ένα μόνο συμπέρασμα.

διδάσκουμε

να βρίσκουν και άλλα πιθανά συμπεράσματα

στη γνώση ενός σετ ερωτήσεων

στην ικανότητα να τις ρωτάμε και να τις απαντάμε την κατάλληλη στιγμή

στην επιθυμία να τις χρησιμοποιούμε

η διαδικασία μέσω της οποίας βλέπουμε αν συμφωνούμε με αυτά που ισχυρίζεται κάποιος