§
Republiek
De ware Vrijheid
Just pull me to pieces
Luc Panhuysen, The True Freedom. A double biography of Johan and Cornelis de Witt
By: Luuc Kooijmans
Luc Panhuysen
Why
Yes, why is someone going to make books? For me, that question is easiest to answer by going back to the beginning. As a little boy I was already busy making books. The books I needed, that I missed. After a number of never-completed comic books, my first work followed: Booklet of Everything. Started at the age of eight, four years later I thought it was enough. It was meant to be a travel survival kit for the tough years ahead. With the size of a playing card, the booklet was portable, and can therefore be consulted at any intersection on the life path. Over the years it had become awkwardly fat.
1974 edition
"De Witt was a great proponent of balance and harmony. Panhuysen shows how he continued to try to achieve agreement throughout his career, in his view the means of preserving the state. Special attention is given to the interplay between the brothers, with the highlight the heroic story of the trip to Chatham in 1667, for which Johan devised the tactical plan, while Cornelis took care of the execution. He accompanied Michiel de Ruyter as representative of the government when his fleet gave an unprecedented piece of art. ships sailed fifty kilometers inland to hit the English fleet in the docks at Chatham.
Dullness
The fall followed not long after that peak. The brothers had learned from an early age how vulnerable government authority was. Johan had played the role of Caesar at the Latin school, in a theater or that ended with the words: "When people have sweated long enough for the people, what kind of reward does one get? In the heart a white dagger. "
When Cornelis was captured in 1672, he was horribly tortured for three and a half hours to make him an is of the type. While the shin clamp was splitting his bones, he called out, "Track me to pieces, you won't be able to figure out what's inside." And when Johan and Cornelis finally became defender by the mob they are reading, zen Johan is standing in front of his attackers with crossed arms and he invited them to shoot him on the spot.
In that internship, such stoic brilliance was no longer of any use, but the attitude was characteristic of the brothers, who fully identified themselves with their rollers as guardians of the republic they had helped shape. Luc Panhuysen tried to follow how and why this identification came about. He gave the brothers the biography they deserved: a biography in which they act as heroes, but of flesh and blood. "
Johan de Witt (1625-1672) and his brother Cornelis (1623-1672) were of great significance to the Dutch Republic. Johan was at the helm of the Republic for almost twenty years. With the spectacular victory over the English, his brother Cornelis won one of the most daring maritime operations in Dutch history.
The brothers felt that they were living in a special time. Johan and Cornelis became the epitome of a country ruled by citizens, fully committed to trade and wealth-building. Together they grew into the leaders of "True Freedom": a state that had to be free from the whims of the princes of Orange.
Luc Panhuysen sketches the life and work of Johan and Cornelis de Witt on the basis of partly never used source material. True Freedom is the poignant story of two passionate statesmen from the height of the Golden Age.
(Page 43 :) “The brothers had become young men, thin figures with dark straight hair down to their shoulders. What stood out about their long faces was their nose, especially Johan's resembled the beak of a bird of prey. Above these noses, two pairs of eyes - that of Cornelis light brown, that of Johan dark brown - looked sharply into the world. Their gaze spoke of the calm they had brought from the Latin school, but caution and curiosity had now been added to it. Leiden was the first place outside their home town where they would stay for a long time. It was noisier, more seductive: very different from the familiar Dordrecht. ”
(343 :) “The Journey to Chatham was also an event in the relationship between the brothers. Cornelis had made De Tocht equal to Johan. They were recognized as a duality: Two brothers in name, two brothers in deed / two lightning from God Mars, two Catoos in the council. (…) In the same period, Jan de Baen painted Cornelis again. this time he adjusted his canvas to the painting he had made of Johan two years earlier. On it stood Johan, dressed in black, with the States Hall in the background. It showed him as the servant of State par excellence. De Baen painted Cornelis at the same size and as complementary in function. Cornelis is wearing a dazzling costume and is holding a command staff in his hand. Besides the gentle look of Johan, his hand in a faithful gesture on the chest, Cornelis gives an impression of determination and decisiveness. The English fleet is burning in the background. ”
What Made The Netherlands Great (Johan de Witt speech)
Leven en Dood
Reliekhouder - Wikipedia
https://nl.wikipedia.org/wiki/Reliekhouder
Een reliekhouder (Latijn: reliquiarium) is een voorwerp om relieken in te bewaren, meestal delen van het skelet van een heilige.Reliekhouders zijn vaak kostbare en kunstig gemaakte voorwerpen, die tot het kunsthistorisch erfgoed behoren. Reliekhouders waren vooral in het middeleeuwse christendom populair, maar ook in latere perioden en bij andere religies zijn reliekhouders te vinden.
1672
Vinger en tong
Wiens gebruik?
Johan de Witt kwam zijn broer op 20 augustus 1672 ophalen uit de gevangenis. Bij het verlaten van de Gevangenpoort werden de twee broers overvallen door een grote menigte, aangevuurd door enkele notabelen waaronder admiraal Cornelis Tromp en enkele hervormde predikanten. De schutterij greep niet in en zag zo toe hoe de twee broers door de menigte werden gelyncht. Bewijs is nooit geleverd, maar over het algemeen gaat men er van uit dat stadhouder Willem III medeplichtig was aan de lynchpartij.
Nadat de twee broers waren vermoord werden hun lichamen omgekeerd opgehangen aan een paal op het Groene Zoodje, de toenmalige executieplaats van Den Haag. Hun lichamen werden gruwelijk verminkt. Het straatvolk sneed met messen allerlei ledematen van de lichamen af en er werd om de tong van Johan de Witt geroepen omdat hij daarmee het Eeuwig Edict had gezworen. Het hart van de voormalige raadpensionaris werd uit zijn lichaam gesneden en in zijn gezicht gegooid.
Eeuwig Edict
Het Eeuwig Edict van 1667, dat de toegang van Oranje tot de regering van de Staten moest blokkeren, werd in 1674 triomfantelijk weer opgeheven, toen Willem III tot erf-stadhouder werd benoemd.
In zijn boek Moordenaars van Jan de Witt schreef historicus Ronald Prud’Homme van Reine hierover:
“Vingers, neuzen, lippen, oren, tongen, tenen, alle lichaamsdelen werden successievelijk afgesneden en voor een goede prijs verkocht. Volgens de overlegvering werden het eerst de twee vingers waarmee de oud-raadspensionaris het Eeuwig Edict had gezworen afgesneden.”
De poging om de Oranjes buiten de politieke macht te houden, was daarmee mislukt. Nog in 1672 werd Willem III stadhouder van de Staten van Holland, Zeeland, Utrecht, Overijssel en Zutphen. In 1675 kreeg hij het ook voor het zeggen in Gelre en in 1696 volgde tot slot ook Drenthe.
Moordenaars van Jan de Witt
De zwartste bladzijde van de Gouden Eeuw
Nederland
Monarchy
Nederland failliet?
Hoe Nederland in 1844 bijna bankroet ging
The Dutch Revolt: The Eighty Years' War and the Creation of the Netherlands
Plakaat van Verlatinghe
Spinoza's reactie op het nieuws
"Na het eten heb ik een aantal uren bij Spinoza doorgebracht. Hij zei tegen mij dat hij op de dag van de moordpartijen van De Witts 's nachts de deur uit wilde gaan en een bordje wilde hangen in de buurt van de plaats van de bloedbaden met de tekst ultimi barbarorum. Maar zijn gastheer sloot het huis af om te voorkomen dat hij naar buiten ging, want hij zou aan stukken worden gescheurd."
Benito Espinosa hoorde in 1672 over het lynchen van de gebroeders de Witt
Dat is de spiegel die Spinoza met "Ultimi barbarorum" zijn medemensen voorhoudt. Het is zijn kortste werk.
Het had zijn 17e eeuwse graffiti kunnen zijn.
Kolonialisme
pensioen
Eed gebaar
Jacob de Witt
Pas op voor de kapitale zwakte
'Ons zelf te veel beminnen, ontsteekt het kwaad van binnen.' Onderscheid innerlijke adeldom van uiterlijk en mijd wereldse velokkingen: 'Beter vroom als eêl , beter genoeg als veel'. Een andere valkuil was jaloezie: 'Een ander benijden, dat is zichzelf snijden.' Naijver verzwakte de eigen positie: 'Wilt niet licht begeren, dat een ander u kan weren.' en: 'Men moet met slavermnij betalen, hetgeen men door anderen wil halen.' Uiteindeijk kwamen alle wijsheden op hetzelfde neer, zelfbeheersing. 'Hoe een zaak ook mag zijn gesteld, houd u zelf in uw geweld [macht].' Kortom, de valkuilen voor de regent lagen in de stoffelijke wereld. Een goede regent, was een onthechte regent.
Luc Panhuysen - De ware vrijheid - p. 28
Jacob de Witt 16e eeuw.
Magnetisch Noorden
Kolonies
Indonesië
Sri Lanka
Zuid Afrika
...
pensioen
Waardije van Lyf-renten naer Proportie van Los-rentenDe Witt was ook een briljant wiskundige. In 1659 schreef hij "Elementa Curvarum Linearum",’Grondbeginselen van de Kromme Lijnen' (elipsen, parabolen en hyperbolen) als bijlage bij een vertaling van René Descartes' "La Géométrie”. In 1671 verscheen zijn "Waardije van Lyf-renten naer Proportie van Los-renten". Dit laatste werk is één van de eerste boeken waarin statistiek en kansrekening worden toegepast. De Witt rekende met leeftijdsafhankelijke levensverwachtingen, afgeleid uit de sterftegegevens van de registers van lijfrenteniers van de Staten, in combinatie met intrest. Daarmee bereikte hij zijn doel: de bepaling van de waarde van een lijfrente op een menselijk leven.Grondlegger van verzekeringswiskundeIn zijn boek vergeleek de Witt lijfrenten met ‘losrenten’. Bij een losrente leende de overheid een bedrag van een individu en betaalde vervolgens jaarlijks een rentepercentage plus een deel van de hoofdsom als aflossing, totdat het gehele bedrag was afgelost. De systematiek van De Witt was het begin van de nieuwe wetenschap der levensverzekering. Zijn werk over lijfrenten rekent men tegenwoordig tot de verzekeringswiskunde, een bloeiend specialisme.
Pensioenen vóór 1870Oudedagsvoorzieningen zijn al oud: veteranen uit het Romeinse leger kregen na hun diensttijd een stukje grond om in hun onderhoud te voorzien. In de 17e eeuw betalen gildeleden een premie om ziekte en arbeidsongeschiktheid te kunnen opvangen en in sommige gevallen zelfs een nabestaandenpensioen te kunnen uitkeren.Ook de overheid, de Staten-Generaal, geeft lijfrenten uit, vaak met als achterliggende reden het werven van fondsen door betaling van premies. Johan de Witt probeert in 1671 uit te leggen dat er een verband is tussen de hoogte van de premie en wat uiteindelijk betaald moet worden ('Waerdye van lijf-renten naer proportie van los-renten') maar niemand wil het belang ervan begrijpen. In 1892 sterft op 100-jarige leeftijd de laatste Nederlander die nog profiteert van een dergelijke lijfrente. De overheid voert wel als eerste oudedagsvoorzieningen of pensioenfondsen in. In 1836 wordt bijvoorbeeld het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds opgericht. Militairen kennen zelfs al een pensioenregeling sinds 1814.https://www.geschiedenisinbedrijf.nl/JOOMLA25/index.php/blog/36-ons-pensioen
In zijn boek vergeleek De Witt lijfrenten met ‘losrenten’. Bij een losrente leende de overheid een bedrag van een individu en betaalde vervolgens jaarlijks een rentepercentage (gebruikelijk was 4%) plus een deel van de hoofdsom als aflossing totdat het gehele bedrag was afgelost.
Bij een losrente is de totale hoeveelheid geld die de rentenier krijgt precies bekend, bij een lijfrente hangt de gemiddelde totale rente af van de levensverwachting van het lijf. Door uit te gaan van naar zijn mening realistische veronderstellingen over die levensverwachting kon De Witt laten zien dat bij gelijk geleend bedrag een losrente van 4% evenveel opleverde als een lijfrente van 6,25%. De overheid betaalde echter 7,14%! De conclusie van De Witt was dat, gemiddeld, een lijfrente voordeliger was dan een losrente. Het werk van De Witt over lijfrenten rekent men tegenwoordig tot de verzekeringswiskunde, een bloeiend specialisme.
https://www.nemokennislink.nl/publicaties/jan-de-witt/
De ware vrijheid
Voorwoord
Johan de Witt schreef bijna acht strekkende meter aan ambtelijke brieven. Meer dan twintig delen knisperende missiven die alle aanvangen met een beleefde aanhef en afsluiten met 'uw ootmoedige dienaar...' Johan Wasa toegewijd ambtenaar...
Johan de Witt wrote almost eight running meters of official letters. More than twenty volumes of crackling missives that all begin with a polite salutation and end with 'your humble servant...' Johan was a dedicated civil servant...
Prologue
1 Thuis
2. leertijd
Will future generation have the ability to go through the notes and letters, emails of present day leaders?
De huidige tijd wekt de indruk veel minder transparant te zijn en zeker niet zo 'waardig' als in de tijd van toen.
voeding
‘Columbiaanse uitwisseling‘. Toen Amerika en Eurazië aan het eind van de vijftiende eeuw met elkaar in aanraking kwamen, leerde men in Europa namelijk onder andere aardappelen, tomaat, cacao en pepers kennen. Amerika kreeg er onder meer appels, varkens, kippen, en rijst voor terug.
In het stedelijke Nederland is vlees prijzig: veel mensen zijn noodgedwongen vegetariër.
Het Nederlandse voedsel door de eeuwen heen
Verslag Literatuuronderzoek en Schriftelijk Rapporteren (maart 2002)
Elle van Oosterhout
Dit was de eeuw waarin de tuinbouw in Nederland zich begon te ontwikkelen. Gedurende meer dan drie eeuwen zouden de Nederlanders op tuinbouwgebied aan de top staan. De warmoezerijen die hun naam dankten aan het feit dat groente tot warme moes of warmoes gekookt werd, kwamen op. Al spoedig werd Holland als het vaderland van fijne groenten beschouwd. Nog lange tijd waren kool, wortelen, rapen, knollen, uien en look de belangrijkste groenten, tenminste als het om eten ging. Rabarber, bijvoorbeeld, was al in de veertiende eeuw bekend, maar alleen als geneesmiddel. Pas in de achttiende eeuw verscheen deze groente op tafel (Burema, 1977).
Rond 5300 voor Chr. ontstonden in Limburg de eerste vormen van landbouw. Het graan dat de landbouw opleverende was voor velen een ideale voedselbron. Gedurende verschillende eeuwen vormde graan de belangrijkste basis voor de maaltijd. Van graan werd brood en pap gemaakt, bovendien kon het verwerkt worden tot bier. Bier is lange tijd de belangrijkste drank voor de Nederlanders geweest. Het was goedkoper dan wijn en zuiverder dan water. Naast brood en pap werden er ook veel bonen en peulvruchten gegeten, die in deze tijd niet tot de groenten gerekend werden. Groenten werden zelden gegeten, omdat het door geneesheren als niet gezond werd beschouwd. Ook melk had een laag aanzien en het merendeel werd omgezet in boter en kaas. Alleen de rijken konden zich deze luxe-producten echter veroorloven. Net als de zuivelproducten werd ook vlees voornamelijk door de welgestelden gegeten.
Tot aan het begin van de vorige eeuw overheerste voor groenten de techniek van het inzouten. Het drogen nam daarbij een goede tweede plaats in. Bij het vlees kunnen zowel het roken als het drogen als hoofdtechnieken worden beschouwd. Omstreeks de eerste wereldoorlog is het wecken geleidelijk terrein gaan winnen, terwijl het diepvriezen vanaf de jaren vijftig, maar vooral sinds de jaren zestig in zwang kwam, althans op het platteland. In de steden is het bezit van een diepvriezer, veelal in de vorm van een koeldiepvriescombinatie, pas in de jaren zeventig en tachtig gebruikelijker geworden.
1 Thuis
Waarachtige vrijheid
'...dat suggereert te veel samenhang. Er bestonden nog geen partijen in die tijd. er was geen structureel intern overleg, leden droegen geen contributie af en er was ook geen geïnstitutionaliseerde rangorde onder aanhangers. Ze waren een verzameling gelijkgestemden, een officieuze vennootschap. p. 198
'Maar de redelijke Engelsman had gelijk dat nergens in europa de overheid haar ingezetenen zo weinig lastig viel als in de Nederlandse Republiek. hier heerste de bewegingsruimte die de filosoof René Descartes zo waardeerde en waarover hij aan een vriend schreef: 'In welk land zou men een zo volkomen vrijheid kunnen genieten, waar zou men zorgelozer kunnen slapen?' p. 199
tolgelden, samenstelling vanbestuur, stapelrechten, marktdagen, specialisatie van haar nering - vastgelegd in octrooien
LP p.200
Tecitus - 'de vrijheid en het consulaat werden ingevoerd'
Like
In de deductie varieerde Johan op dit thema. Zolang rome maar vasthield aan 'de juiste maximes', zei hij, 'behield zij haar vrijheid'. Dit was het geluid van de trotse republikein die de verleiding van de volgzaamheid had afgeschud en zijn eigen verantwoordelijkheid nam.
p. 200 in 1641 verschijnt de eerste vertaling van de Koran in de boekwinkel.
'Leiding geven heette in die tijd 'dirigeren' en het kantoor van de raadspensionaris had in het bouwwerk van de ware vrijheid een plek van de directiekamer, ook al vermelde het bordje op zijn deur 'dienaar van de Staten van Holland.'
p. 196 Ware Vrijheid Luc Panhuysen
2 Leertijd
Er werd latijn gesproken tijdens de colleges
De Romeinse deugden en bonte litterae
Digesten
samenvatting van keizer Justitianus
p. 45 De broers mochten zich een beetje ontspannen. Ze werden geacht zoveel zelfdiscipline op te brengen dat de lossere teugel geen verleiding bood. Die losheid was doelmatig, want de studenten moesten zich sociaal gaan ontwikkelen.
Ze moesten in praktijk brengen wat Aristoteles omschreef als het wezenlijke kenmerk van de mens. Hij zag de staat als de grootste prestatie van het mensdom. De mens was namelijk een politiek dier. In de politiek lag de hoogste roeping.
Ze diende zich politesse te maken.
Voor de stijve nederigheid van het jongetje uit Erasmus' Etiquette moest waardigheid in de plaats komen., een zekere zwier. Weinig was hiervoor nuttiger dan gymnastiek.
De universiteit stimuleerde daarom alle soorten lichaamsbeweging.
degen
Intensieve omgang met een status symbool als de degen achtte men heilzaam voor de ontwikkeling van het standsbewustzijn.
lichaamshouding
conditie
'handig' tijdens de 'grand tour'
het reizen dat men na ee studie deed
viool
'Training in de toonkunst bracht de mens gevoel bij voor maar een smanenhang. Wie kon musiceren, bezat het vermogen zich af te stemmen op zijn omgeving.
balsporten
Romeinse ethiek
Zedenleer
Cicero
Seneca
Standvastigheid
constantia
állhatatosság
gematigdheid
temperantia
mértékletesség
vitaminen voord de ziel
deugd
virtus
erény
adequaat reageren (publiek en privé)
prudentia
bölcsesség
Voorzichtigheid is de moeder der wijsheid
prudentia est mater sapientiae
'De docenten lieten er natuurlijk op gezag van de Romeinen, tegen over Johan en Cornelis geen onduidelijkheid over bestaan hoe de verhouding tussen het plebs en de regerende kaste moest worden opgevat.' p. 50
Seneca
populair bij de massa is geen goede reden om tevreden te zijn.
Emblemata Politica
gedragsregels voor de politieke praktijk
'...het plebs als een grootheid waarin domheid en agressie om voorrang streden.'
A tanárok természetesen a rómaiak felhatalmazása alapján nem hagytak kétértelműséget Johannak és Cornelisnek abban, hogy miként kell érteni a plebs és az uralkodó kaszt kapcsolatát.
De bloedverwantschap van de leden van het gerecht mocht de tweede graad niet overschrijden. p54
Subtopic
p. 45 The brothers were allowed to relax a little. They were expected to show so much self-discipline that the looser rein was no temptation. This looseness was effective, because the students had to develop themselves socially.
They had to put into practice what Aristotle described as the essential characteristic of man. He saw the state as the greatest achievement of humanity. Man was a political animal. The highest calling was in politics.
They had to make themselves politesse.
The boy's stiff humility in Erasmus's Etiquette was replaced by dignity, a certain panache. Little was more useful for this than gymnastics.
The university therefore encouraged all kinds of physical activity.
Universities supported all kinds of physical exercise
sword
Intensive contact with a status symbol such as the sword was considered beneficial for the development of class consciousness.
other ball sprots
violin (Johan)
Training in the art of music instilled in people a feeling for measure and cohesion. Those who could make music had the ability to attune themselves to their environment.
Roman ethics
Ethics
Cicero
Seneca
Fortitude
constantia
moderation
temperantia
vitamins for the soul
virtue
virtus
prudentia
wisdom
prudentia est mater sapientiae
prudence (caution) is the mother of wisdom
'The teachers, of course on the authority of the Romans, left no ambiguity to Johan and Cornelis about how the relationship between the plebs and the ruling caste should be understood.' p. 50
Seneca
being popular with the masses is not a reason to be satisfied.
Emblemata Politica
rules of conduct for political practice
'...the plebs as a magnitude in which stupidity and aggression competed for precedence.'
The blood relationship of the members of the court was not allowed to exceed the second degree. p54
maat
iemand de maat nemen
to measure someone
megmérni valakit
in de maat slaan
beat in tune
időben verni
maat houden
keep track
nyomon követni
iemands maat zijn
be someone's mate
légy valaki társa
kleding maat
clothing size
ruházat mérete
Maatschappij, maatschap
society, partnershit
társadalom
T Herzel
Beschaving tegen de Barbarij
3 de kentering
Subtopic
3 De kentering
Hoewel hij het niet ruim had, leefde hij comfortable. Hij at aardbeien, kersen, 'drop van zoethout', hij kocht regelmatig koek. 'Zomers ging hij vaak naar Scheveningen, waar de paardenrennen waren. Interessanter vond Johan de aankomst van de vissers, die hun schuiten op het strand trokken en de vangst direct te koop aanboden. Vooral zalm had zijn voorkeur. Hij was een fervent bezoeker van de kermis. Uiteraard bezocht hij de beroemde meikermis van Den Haag. p. 79
degenslikkers
vuurspuwers
toneelspelers
reauzen
en vrouwen met baarden.
Voor veel predikanten was Den Haag niets minder dan een zusterstad van Babylon. Hier werd het og geteisterd door 'naakte ruggen' en 'bijna ontblote borsten'. Men trok zich er weinig van aan. Het dragen van een Devollete was nu eenmaal een internationaal voorrecht van hoog-geboren dames. p. 82
'Nog altijd hield Johan zich bezig met Cartesiaanse geometrie, reden waarom hij een schoolmeester bezocht. De cartesiaanse filosofie was echter niets anders dan de wiskunde van descartes. In zijn Meditaties borduurde Descartes verder op zijn werk over de methode, waarin hij het principe van de 'methodische twijfel' ontvouwde.
Ik denk dus ik besta
[ik voel dus.....]
p.82
De vrede van Munster
Maar Jacob had iets aan zijn zoons uit te leggen. Want behalve Oldenbarnevelt had Maurits in 1618 een drietal regenten laten opsluiten in het sinistere slot Loevestein. De bekendste van de drie, was na een gevangenschap van drie jaar in zijn boekenkist ontsnapt. Hoe kon vader nu behoren tot een partij die Grotius tot levenslange gevangenschap veroordeelde?
Op het moment dat Johan en Cornelis hem schaterend op de ereplek in de likeurschuur zagen plaatsnemen, was Wilem al enkele jaren verwikkeld in geheime onderhandelingen met Frankrijk. De vrede van Munster was wel de grootste bedreiging die hij zich voor zijn positie kon indenken. Vrede betekent bezuinigingen op het leger, met alle gevolgen van dien voor de legeraanvoerder. Een kapitein-generaal had weinig te zoeken in een land dat geen oorlog voerde. Dus moest er oorlog komen, en wel tegen de oude aartsvijand Spanje. Reeds vanaf 1646 onderhield de prins een buitengewoon riskant briefverkeer met kardinaal Mazarin, eerst om de vrede te laten mislukken, later om een aanval op Spanje te orkestreren. p.94 LP WV
Prins Willem II
Het was een publiek geheim dat Willem op zondagen kaartte om geld. En iedereen wist dat hij regelmatig naar het bordeel ging. Een regent kon zich dergelijke vrijheden niet permitteren. Ze konden als regenten later nog zo veel macht verwerven, daar stond wel tegenover dat ze een voorbeeldige zedelijkheid moesten etaleren.
Alleen een regent die zichzelf beheerste verdiende de macht.
Bij Willem lag dat omgekeerd. Juist door zijn gebrek aan zelfbeheersing toonde de prins dat hij de macht waardig was.
Hij was niemand verantwoording verschuldigd, voor hem was zijn bevoorrechte positie een kwestie van geboorterecht.
Tientallen jaren waren Maurits de veldheer en Oldenbarnevelt de politicus een onovertroffen combinatie geweest. Zij hadden het keerpunt bewerkstelligd in de opstand tegen Spanje. Zij hadden het meest gevreesde leger ter wereld tot de aftocht gedwongen. Maurits internationaal befaamde krijgsman, Oldenbarneveldt die politicus die dankzij overwicht van Holland in de Staten-Generaal ervoor zorgde dat de soldaten op tijd hun soldij kregen. In oorlogstijd had hun samenwerking gefloreerd, maar inde twaalf jaren van het bestand ging het mis. Diepe tegenstellingen kwamen naar voren. Door het wegvallen van de vijand werd ineens de theologie een halszaak.p.88 LP - WV
Gomaristen
Armenianan
In de Calvinistische leer, onder meer verwoord door Franciscus Gomarus, was het God die bepaalde of een mens verlost zou worden of niet. Gomarus werd in 1563 in Brugge geboren en werd predikant van de naar Frankfurt gevluchte Nederlandse protestanten. Daar werd hij door fanatieke lutheranen verjaagd en kwam in Groningen terecht, waar hij hoogleraar werd. Hij was er van overtuigd dat God alles bepaalde en de mens geen invloed op diens besluiten kon uitoefenen. Dat ontsloeg de mens echter niet van zijn verantwoordelijkheid voor zijn eigen daden.
Tegen die al te grote predestinatie verzette Arminius zich. Hij vond dat de mens een keuze had, om te geloven in God of niet. Daarmee zou de verlossing, door God bepaald, op een bepaalde manier afhankelijk zijn van de vrije keuze van de individuele mens. Aanhangers van Arminius probeerden na diens dood meer ruimte te vinden binnen de bestaande gereformeerde kerk. Daartoe stuurden ze een verweerschrift, een 'remonstrantie'. Naar dit geschrift werden ze remonstranten genoemd. In 1619 werd in Dordrecht een nationale synode gehouden. Daar werd bepaald dat de leer van Gomarus de officiële kerkelijke lijn zou zijn. De Arminianen moesten zich aanpassen of zouden door de contraremonstranten worden vervolgd.
Remonstranten anno nu
Theologie[bewerken | brontekst bewerken]
In zijn theologie week hij onder andere op het punt van de predestinatie, de vrije wil en de erfzonde af van het kerkelijk-calvinistische belijden zoals dat was vastgelegd in de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Heidelbergse Catechismus. Hij is de grondlegger van het Arminianisme, aanvankelijk een stroming binnen de Nationaal Gereformeerde kerk die streefde naar aanpassing van de belijdenis. Na zijn dood kwamen de volgelingen van Arminius in 1610 met een verweerschrift of remonstrantie dat in de kern de dikwijls als de vijf artikelen van de remonstranten aangeduide verdediging bevatte.
Na de Synode van Dordrecht in 1618-1619, waar het arminianisme werd veroordeeld en afgewezen, hebben de volgelingen van Arminius de Remonstrantse broederschap gesticht. Overigens was het nooit de bedoeling van Arminius, noch van de remonstranten, een eigen kerk te stichten. Zij wilden binnen de kerk ruimte vragen voor Arminius' gedachten. Door zijn geleidelijk toenemende en verder afwijkende gedachten kwam Arminius, nadat hij overigens eerst bij hem was gepromoveerd en er aanvankelijk geen tegenstellingen waren, uiteindelijk in conflict met zijn collega-hoogleraar Franciscus Gomarus. Het leer-conflict tussen Arminius en Gomarus en hun respectievelijke aanhangers leidde uiteindelijk ook tot een politiek conflict waarbij het ging om de relatie tussen kerk en overheid, zeker in de 17e eeuw een uitermate gevoelige kwestie.
In die relatie (kerk en staat) was Johan van Oldenbarnevelt, hoewel persoonlijk geen aanhanger van de theologische gedachten van Arminius en ook geen partijganger van Arminius (hetgeen abusievelijk vaak wordt gesteld!), van mening dat er binnen de kerk ruimte moest zijn voor de verschillenden opvattingen. Prins Maurits echter was van oordeel dat de vaderlandse kerk calvinistisch behoorde te zijn. Uiteindelijk is dit conflict over de visie op de kerk en op haar verhouding tot de staat in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden een van de factoren geweest die geleid hebben tot de politieke ondergang en de executie van Johan van Oldenbarnevelt.
De Synode van Dordrecht heeft de calvinistische leer onderstreept en vastgelegd in de Dordtse Leerregels, dikwijls nog steeds aangeduid als 'de vijf artikelen tegen de Remonstranten'. De Dordtse Leerregels vormden sindsdien een belijdenisgeschrift van de Nederlandse kerk; dat bleven ze ook in de volgende eeuwen, bijvoorbeeld in de periode van schisma's, waaruit naast de Gereformeerde Kerk ook de Nederlands Hervormde Kerk en bijvoorbeeld later weer de Christelijk Gereformeerde Kerk zijn ontstaan. Ook bij het weer samengaan van de protestantse hoofdstromen in het het zogenoemde 'Samen-op-Weg-proces' dat uitmondde in de Protestantse Kerk Nederland (PKN) in 2004, bleven de Dordtsche Leerregels (de Vijf Artikelen tegen de Remonstranten) als belijdenisgeschrift gehandhaafd. Dat heeft er toe bijgedragen, naast andere argumenten, dat de Remonstranten geen deel uitmaken van PKN, maar ervoor gekozen hebben een zelfstandig kerkgenootschap te blijven.
Buiten de Nederlanden is de Methodistische kerk de grootste protestantse stroming die zich op her Arminianisme beroept. Deze kerk ontstond in de 18e eeuw in Engeland (geleid door de gebroeders John Wesley en Charles Wesley) en heeft vooral in de Verenigde Staten aanhang.
erfzonde
Als het antwoord van Trouw ja is, wat heeft het dan voor nu de krant te lezen?
Als het nee is, waarom is zo veel op ja gebaseerd?
# regels, .....
Reconcile - verzoening
Re
Con
cile