Μινωικός πολιτισμός

Γνωρίζουμε ορισμένα ονόματα προελληνικών Θεοτήτων. Έχουμε τη Δίκτυνα και τη Βριτόμαρτι. Η πρώτη κατοικεί στο ιερό βουνό Δίκτυ, εκεί που γεννήθηκε ο νεαρός Θεός. Ο νεαρός θεός άλλοτε ονομάζεται Βέλχανος ο Υάκινθος, Ατυμνος, Αρβιος, Τάλως.Η Μινωική Θεά, η μεγάλη Μητέρα παρουσιάζεται να κατοικεί σε κορυφές βουνών ή κάτω από το ιερό δέντρο της ή όρθια κρατώντας στα χέρια τα φίδια της. Άλλες φορές με την μορφή Περιστεριού.Φοράει στα μαλλιά της το γονιμοποιημένο λουλούδι που ηρεμεί τα νήπια ή ρίχνει σε έκσταση τον πιστό.Άλλοτε ταξιδεύει με καράβι σε μακρινά νησιά.Στις λατρευτικές σκηνές βρίσκουμε θεότητες σαν φανταστικά δαιμονικά όντα με σώμα ανθρώπινο και κεφάλι πουλιού ή ζώου. Οι δαίμονες λατρεύουν τη θεά και προστατεύουν το νεαρό Θεό. Ίσως οι μορφές αυτές προέρχονται από τελετές μαγικές που μετέχουν ιερείς φορώντας ζωόμορφες μάσκες. 

Τα μεγάλα λατρευτικά ιερά-Ναοί τα χρόνια της ακμής του Μινωικού πολιτισμού ήταν σπάνια. Η λατρεία του Θεού προσφέρεται σε μικρά απλά ιερά. Στις τελετές στα μεγάλα ανάκτορα τα μέλη της βασιλικής οικογένειας υποδύονται τις Θεότητες. Η βασίλισσα, παριστάνει τη Θεά καθισμένη στο θρόνο της, ενώ την φυλάνε δεξιά και αριστερά τα δαιμονικά όντα οι γρύπες.Λατρεία προσφέρεται στα σπήλαια και τις ιερές κορυφές. Οι σπηλιές της Δίκτης, της Ειλειθυίας στην Αμνισό, στο Δικταίο Άντρο υπήρξαν τόποι λατρείας.Στα Αστερούσια, το Γιούχτα, το Φιλέρημο χτίστηκαν μικρά ιερά στις κορυφές τους. Τις μέρες της γιορτής οι πιστοί άναβαν μεγάλη φωτιά για να φαίνεται από μακριά και έριχναν μεγάλα πήλινα ειδώλια.

Το ζεύγος των κεράτων, ο διπλός πέλεκυς, το κλαδί του ιερού δέντρου αποτελούν τα κυριότερα λατρευτικά σύμβολα.Ο διπλός πέλεκυς ονομαζόταν λάβρυς έγινε σύμβολο δύναμης και συσχετίστηκε με τον κεραυνό ή με τον ιερό Ταύρο που τον θυσίαζαν με ένα τέτοιο όπλο. Ίσως από τη λέξη λάβρυς να προέρχεται η λέξη λαβύρινθος.Η μεγάλη οχτώσχημη ασπίδα που κατασκευάζεται από δέρμα ταύρου και το κράνος, είναι όπλα που σχετίζονται με την προστασία της Θεάς.Ο σταυρός, το άστρο, ο τροχός είναι ιερά σύμβολα με αστρική ή ηλιακή σημασία.Ιερό σύμβολο είναι και ο κόμβος που έχει μαγικές θεραπευτικές και προφυλαχτικές ιδιότητες.

Η σημαντικότερη γιορτή ήταν οι Ταυρομαχίες ή ταυροπαιδείες. Ήταν παιχνίδια και αγώνες με ταύρους που γινόταν την άνοιξη. Το αγώνισμα βασίζεται στην ιερότητα του ταύρου και στις λατρείες της γονιμότητας. Άνδρες και γυναίκες πιάνονται απο τα κέρατα του ζώου και πηδούν πάνω στην ράχη του, ξαναπέφτοντας στην γή άοπλοι. Οι τελετουργίες της γονιμότητας και ο μύθος του έρωτα της Πασιφάη προς τον ταύρο έχουν ίσως σχέση με τα Ταυροκαθάψια. Ο ταύρος θυσιάζεται μετά το τέλος της ταυρομαχίας. Η Κρητική ταυρομαχία είναι ένα ευγενικό και χαριτωμένο παιχνίδι σύμφωνα με το χαρακτήρα του Μινωϊκού πολιτισμού.

MARTIN-H.METRGER: Η θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων. Ινστιτούτο του βιβλίου. Μ. Καρδαμίτσα Αθήνα 1992P. DECHARME: Ελληνική Μυθολογία Αθήνα 1959Z. RISPEN: Μεγάλη Ελληνική Μυθολογία . ΑυλόςΒασίλης Κρεμμυδάς-Σοφοκλή Μαρκιανός: Ο Αρχαίος κόσμος: Γνώση 1982Θ. Δετοράκη : Iστορία της Κρήτης: Ηράκλειο 1990Κρήτη ιστορία και πολιτισμός: Επιστημονική επιμέλεια Π.Παναγιωτάκης. Βικελαία Δημοτική βιβλιοθήκη Ηρακλείου, Ηράκλειο 1987Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Εκδοτική Αθηνών.Πώλ Φώρ: Η καθημερινή ζωή στην Κρήτη τη Μινωική εποχή, Παπαδήμας 1988http://www.clab.edc.uoc.gr/seminar/heraklio/minoiki/main.htm2000

Διακοσμητική εσωτερικού χώρου οι τοιχογραφίες είναι συνδεδεμένες με την αρχιτεκτονική.Έχουμε πολυχρωμία από ζωντανά φωτεινά χρώματα.Βρίσκουμε επαναλαμβανόμενα διακοσμητικά μοτίβα, συνδεόμενες σπείρες, ρόδακες, κρίκους, πλεξίδες. Φυτά, λουλούδια, βράχοι, ζώα, πουλιά.Στα ζώα και στα φυτά έχουν χρησιμοποιήσει απίθανους χρωματισμούς όχι πάντα σύμφωνους με την φύση. Πολλές φορές δυσκολεύεται κανείς να αναγνωρίσει το είδος των φυτών και των ζώων.Οι ανθρώπινες μορφές κινούνται ελεύθερα. Το σώμα των αντρών είναι κόκκινο ενώ των γυναικών είναι λευκό. Δίνονται λεπτομέρειες στα φορέματα στα φτερά των πουλιών, στην επιφάνεια των βράχων.Βλέπουμε πέρδικες, κυνοκέφαλους, πιθήκους δελφίνια, χταπόδια, σφουγγάρια κοράλλια. Σκηνές από ταυρομαχίες σκηνές πομπής,ανάγλυφους γρύπες

Ειδώλια λατρευτών, οπλοτεχνία, χρυσοχοΐα. Οι κατασκευές αυτών των τεχνών γινόταν με την τεχνική του μετάλλου που τελειοποιήθηκε. Χρησιμοποιήθηκαν ως αντικείμενα τέχνης αλλά και για πρακτικές χρήσεις.Είναι χαρακτηριστικές οι διακοσμημένες λαβές των όπλων. Τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα ανήκουν στο χώρο της χρυσοχοΐας όπου κατασκευάζονται περιδέραια, καρφίτσες μαλλιών, σκουλαρίκια, δαχτυλίδια με λεπτότατη τεχνική και δημιουργούν θαυμασμό μέχρι σήμερα.

Στην παλαιοανακτορική φάση τα περισσότερα σκεύη αντιπροσωπεύουν τον πολύχρωμο καμαραϊκό ρυθμό. Η κατασκευή του καμαραϊκού ρυθμού είναι περισσότερο διακοσμητική κεραμική σε όλο τον κόσμο.Πάνω σε σκοτεινό φύλλο απλωνόταν η διακόσμηση που ήταν ζωγραφιές ή προσαρμογή πολύτιμων κοσμημάτων. Τα θέματά τους αποτελούσαν ζώνες ή πλέγματα από σπείρες, μαιάνδρους, βλαστούς κυματιστές γραμμές. Τα κοσμήματα έχουν την μορφή φυτών, ζώων φοινίκων, κρόκων, κρίνων, χταποδιών κ. α. Αλλά από τα σκεύη χρησίμευαν για οικιακά σκεύη άλλα για αποθήκευση και άλλα για ιερές τελετουργίες.Στους χρόνους της ακμής και με την επίδραση της τοιχογραφίας η θεματική πλουτίζεται και αφήνει περισσότερη ελευθερία για θαλασσινά και φυτικά διαζώματα, ρόδακες, γιρλάντες και ιερά σύμβολα. Εφαρμόζονται Νόμοι της συμμετρίας και δίνεται ένας περισσότερο σχηματοποιημένος αρχιτεκτονικά οργανωμένος ρυθμός που ο Έβανς τον ονόμασε “ανακτορικό”. 

Με την τελειοποιήση της τεχνικής της σκληρής πέτρας οι λιθοξώοι επεξεργάζονται σε ποικίλα σχήματα του βασάλτη το οψιανό, μάρμαρα κ.α.Φτάχνουν σκεύη για τις ιερές τελετές, αμφορείς, ποτήρια.Οι παραστάσεις είναι μοναδικές: κεφάλια Ταύρων και λιονταριών, παραστάσεις από αγρίμια που τρέχουν ή σκαρφαλώνουν σε λόφους.Συχνά τα ανάγλυφα σκεύη σκεπάζονται με φύλλα χρυσού.

Η μικρογλυπτική χρησιμοποιεί ποικίλες πέτρες και ευαίσθητες ύλες όπως φαγεντιανή και ελαφαντόδοντο, για να παραχθούν πλαστικές μορφές ειδωλίων και μικρών ζώων. Οι θεές με τα φίδια είναι χαρακτηριστικές.Βρίσκουμε ανάγλυφα διακοσμητικά ή παραστατικά σχέδια. Έχουμε μικρά ανθοδοχεία, κεφάλια ταύρων, περίτεχνα σκεύη. Θαυμαστό έργο ο ακροβάτης από ελεφαντόδοντο. 

Η Κρήτη είναι το πέμπτο σε μέγεθος νησί στη Μεσόγειο θάλασσα. Βρίσκεται στην ανατολική λεκάνη της , ανάμεσα στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική. Την βρέχει από το Βορρά το Κρητικό πέλαγος κι από το Νότο το Λιβυκό. Η θέση της Κρήτης με το μέγεθος μικρής ηπείρου, καθώς και η απαραίτητη επάρκεια αγαθών, την καθιστά εμπορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό κέντρο. Βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων κοντά στα κέντρα όπου πρώτο δημιουργήθηκε πολιτισμός στις χώρες της Εγγύς Ανατολής, με τις οποίες διατηρούσε επαφή και επικοινωνία.

ΑΜΑΛΘΕΙΑ Με το γάλα της μεγάλωσε ο Δίας . Το κέρατο της "κέρας της Αμάλθειας" θεωρείται το σύμβολο της γονιμότητας και της αφθονίας. ΔΙΑΣ Ο πρώτος τωνν Ολύμπιων θεών. Πατέρας του ο Κρόνος. Μητέρα του η Ρέα. η σχέση του με την κρήτη είναι σημαντική. Για να γλιτώσει η Ρέα το νεογέννητο παιδί της από το στόμα του κρόνου το κρύβει σε βαθύ σπήλαιο. Οι Νύμφες στο βουνό Δίκτυ της Κρήτης το κοιμίζουν. Οι Κουρήτες και οι Κορυβάντιες χτυπούν τις ασπίδες τους και τα ξίφη τους για να καλύψουν τις φωνές του νεογέννητου. Τρέφεται με το γάλα της Αμάλθειας.Στα βουνά της Κρήτης στην Ίδα και στο Δίκτυ θα μεγαλώσει και θα ξεκινήσει για τον αγώνα εναντίον του πατέρα του και των γιγάντων. ΤΑΛΩΣ Ο χάλκινος γίγαντας που φυλάει τις ακτές της Κρήτης. Φτάχτηκε απο τον Ήφαιστο. Τρείς φορές τη μέρα πηγαίνει απο τη μια άκρη του νησιού στην άλλη για να μην αφήσει κανένα ξενό να βγεί στη στεριά . Έχει μια μοναδική φλέβα για να περνάει το αίμα που κλείνει με ένα καρφί. Ο Τάλως πεθαίνει όταν η Μήδεια με τα μαγικά της βότανα τον σπρώχνει να βγάλει το καρφί. ΘΗΣΕΑΣ - ΑΡΙΑΔΝΗ Ο Θησέας είναι ένας Αθηναίος ήρωας γιός του Βασιλιά της Αθήνας, Αιγέα. Του έλαχε να είναι ένας απο τους 7 νέους που έπρεπε να σταλθούν στην Κρήτη για να σκοτωθούν απο το Μινώταυρο. Με την βοήθεια της Αριάδνης, κόρη του Μίνωα, που του έδωσε ένα κουβάρι κλωστή (μίτο) και ένα σπαθί. , μπόρεσε να επίστρεψει πίσω δένοντας το μίτο στην έισοδο. ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΣ Ο Μινώταυρος είναι ένα τέρας με κεφάλι Ταύρου και σώμα ανθρώπου μητέρα του η Πασιφάη, γυναίκα του Μίνωα, πατέρας του ο Ταύρος που έστειλε οργισμένος ο Ποσειδώνας για να καταστρέψει το Νησί της Κρήτης, τιμωρώντας έτσι τον Μινώα. Ζούσε στο Λαβύρινθο. Εκεί κατασπάρασε τους 7 νέους και τις 7 νέες που πλήρωνε σαν φόρο υποτέλειας η Αθηνά στον Μίνωα. Σκοτώνεται απο το Θησέα με την βοήθεια της Αριάδνης.