BERTSOLARITZA: ERDI AROTIK XX. MENDEAREN HASIERARA

Zer da bertsolariza?

Bertsolaritza bat-bateko inprobisazio kantatua da.

Bertsolariak, kantatzeko unean bertan sortzen du bertsoa.

Sortzen duen bertsoak neurri eta errima jakin batzuk izango ditu.

Bertsolaritza eta poesia desberdinak dira: azken honek edertasuna bilatzen du.

Bertsolaritzaren lehen berriak XIX. mendekoak dira (bertsopaperak); baina lehenagokoak dira

Bertsolaritza Erdi Aroan

Bizkaiko Foru Zaharrei esker badakigu XV. mendean bertsolariak bazirela, eta emakumeak gainera.

Bertan dio hileta eta ospakizunetan abestea debekatu zitzaiela.

Emakumeak herri literaturan garrantzitsuak zirela Erromantzeetan ikus dezakegu

Bertsolaritza paperera

XIX. mendearen hasieran hasi ziren bertsoak idazten, hnengatik gaur egun ezagutzen ditugu.

XIX. mendea: Urrezko aroa. Bertsolari ugari eta bikainak izan zirelako.

XIX-XX. mende hasiera

BERTSOLARI ESKOLATU GABEAK

r

Herri- bertsolariak dira hauek. Elkarren arteko desafioetan eta plazan aritzen zirenak.

PERNANDO AMEZKETARRA (1764- 1823)

XENPELAR (1835-1869)

r

Joan Frantzizko Petrirena zuen izena. Errenteriarra. Bat-batean oso ona omen zen eta halakoak dira utzi dituen bertsopaperak.

PASAIAKO HERRITIK

TXIRRITA (1860-1936)

r

Jose Manuel Lujanbio. Bertsolari handia izan zen. Tabernazale eta sagardotegizale izan zen. Oso umoretsua zen baina gai sakonetan ere bikaina zen.

TXIRRITAREN BERTSOAK

BERTSOLARI ESKOLATUAK

r

Bertsogintza idatzia jorratu zuten bertsolariak kokatuko ditugu hemen.

PIERRES TOPET ETXAHUN (1786-1862)

r

Piarres Topet Barkoxen jaio zen. Bere bizitza zoritxarreko gertaerez betea izan zenez, bere bertsoak triste xamarrak dira. Espiritu erromantikoko bertsolaria izan zen. Umorezko bertsoak ere egin zituen.

IPARRAGIRRE (1820-1862)

r

Jose Maria Iparragirre Urretxun jaioa. Bere bizipidea herriz herri kantatuz atera zuen. Politika arazoenatik, Euskal Herritik kanpo izan zen eta Euskal Herriari buruzko kanta ugari ein zuen. Berea da Gernikako Arbola kanta.

GAZTE GAZTETANDIKAN

BILINTX (1831-1876)

r

Indalezio Bizkarrondo donostiarra. Bere bertsopaperak maitasun eta edertasunari buruzkoak dira. Barne-sentimenduak adierazten maisua izan zen.

BEHIN BATEAN LOIOLAN

PEDRO MARI OTAÑO (1857-1910)

r

Bertsolarien familiakoa. Bertsopaperetara jo zuen bat-batean kantatzeko eztarriak ez ziolako laguntzen. Bere bertsoetan euskara asko lantzen zuen.