
EGIPTO
DUELA 5.000 URTE

AFRIKAKO IPAR EKIALDEAN
NILO IBAIAREN ERTZEAN NiloVictoria lakuan jaioa. Afrikako ibarik luzeena (6.670 km). Mendietako elurrak eta euritetako urak Nilora doaz eta uholdeak eragiten dituzte urtero. Ondoren Niloren inguruko lurrak lupetzez (lokatz beltz bat) estali eta nekazaritzarako lur egokiak. Egiptoko gainerako lur guztiak basamortua..
aNILO IBAIAREN INGURUAN
Nilo ibaiaren uholdeak ekiditzeko ibaiaren inguruko tontortxoetan, hirietan eta herrietan bizi ziren.Etxeak buztinez eta adreiluz egindakoak ziren, erdian patioa zutela eta goian terraza haizea hartzeko.

BIZIMODUA
NEKAZARITZA Nekazariek garia, garagarra, sesamo, lekaleak eta barazkiak landatzen zItuzten.Soroak ureztatzeko ubideak eraiki zituzten eta xadufa erabiltzen zuten ubideak eta zelaiak urez betetzeko.ABELTZAINTZA Animaliak soroen lanetan erabiltzen zituzten.ARRANTZA Arrantza eta ehiza ere egiten zutenBESTELAKOAK Maskotak zituzten, katuak eta txakurrak batez ere. Garagardoa egiten zuten. Hainbat gauza asmatu zuten. Apaintzeko adibidez, orrazia, Ileordeak, makilatzeko tresnak, ...
AISIALDIA
Egiptoarrek festa eta jai egun asko izaten zituztenez, aisirako denbora asko zuten. Ehiza, arrantza, jokoak, musika, dantza, ipuinak kontatzea, ... atsegin zuten.Jokuen artean "senet" mahai jokua oso gustokoa zuten.

HEZKUNTZA
MUTILAK Familia aberetsetako mutilek eskolan ikasten zuten. Ondo eta azkar ikasten zuten irakurtzen eta idazten eta asko eskriba izaten ziren. Eskribek faraoientzat kontuak eta idatziak egiten zituzten. Bizimodu ona eta erosoa zuten.Nekazarien semeek etxean ikasten zuten.Arrantzaleek haien semeei arrantzan erakusten zieten.NESKAK Etxean amek josten, sukaldatzen eta iruten irakasten zieten.
HIZKUNTZA
HIZKUNTZA ETA IDAZKERA Aintzinako Egiptoko ahozko hizkuntza egiptoera zen, baina munduko hizkuntza asko bezala, desagertu egin zen. Gaur egun arabiarrez hitz egiten dute.Hasieran idazkera hieroglifikoa zen (sinboloen bidez). Geroago idazkera hieratikoa erabili zen, azkarrago egiten zena. Idazkera demotikoa hieratikoaren garapena izan zen."Rosetta harriari" esker idazkera hori ulertzea lortu zen, harrian agindu bera 3 hizkuntzetan idatzia baitago.

GIZARTEA
Egiptoarrek gizartea oso zorrotz antolatuta zuten. Faraoia zen inperioko gizakirik garrantzitsuena eta ahaltsuena, jainkotzat zuten. Haren atzetik, beste egipziar guztiak zeuden, jaiotzetik gizarte mailetan sailkatuak.Esklaboak maila horietatik kanpo zeuden, gerra-presoak ziren eta lan gogorrenak egiten zituzten.

SINISMENAK
SINESMENAK Ehundaka jainko eta jainkosak zituzten. Gauza bakoitza jainko baten menpe zegoela uste zuten. Jainkoek tenplu zituzten eta apaizak haien kargu.Apaizek eskaintzak eta opariak egiten zizkieten jainkoei.Ondorengo bizitzan sinesten zuten eta horregatik piramideak eraikitzen zituzten eta faraoiak eta pertsona inportanteak hiltzean momifikatu egiten zituzten.Bizitza berri horretan beharrezko izango zuten guztia (janaria, altzariak, musika tresnak, bitxiak, ...) gorpuarekin batera sartzen zuten hilobietan.
ERAIKINAK
PIRAMIDEAK Faraoien hilobiak ziren, Gizako piramideak: Keops, Kefren eta Micerino.Jufu (Keops), Jafra (Kefrén) y Menkaura (Micerino) piramideak GizanHIPOGEOAK Hipogeoak lur azpiko lurperaketak ziren, lapurketak ekiditzeko. Erregeen bailaran, Luxor-ren (Tebas hiri zaharrean) 28 faraoien hipogeoak daude.TENPLOAK Jainkoak gurtzeko eraikitzen ziren.KarnakAbu Simbel, ESFINGEAK Giza-ko esfingean, Kefren faraoiaren aurpegiarekinOBELISKOAK Karnak-eko obeliskoa, jeroglifikoz betea.