Kultura Polska pod Zaborami

Polska kultura po utracie niepodległości

Towarzystwo Przyjaciół Nauki

Adam Czartoryski

Obowiązek szkolnictwa 1825

Uniwersytet Warszawski

Ossolineum

Józef Maksymilian Ossoliński

Biblioteka i Wydawnictwo

Powstało we Lwowie

Kraków

Mesjanizm

Andrzej Towiański

Adam Mickiewicz/Widzenie Księdza Piotra

Panie! Czy przyjścia jego nie raczysz przyśpieszyć?
 Lud mój pocieszyć?
Nie! Lud wycierpi — Widzę ten motłoch: tyrany,

Zbójce — biegą — porwali — mój Naród związany

Cała Europa wlecze, nad nim się urąga:

»Na trybunał!« — Tam zgraja niewinnego wciąga.

Na trybunale gęby, bez serc, bez rąk: sędzie —

 To jego sędzie!

 Krzyczą: »Gal, Gal sądzić będzie«.

Gal w nim winy nie znalazł i — umywa ręce;

A króle krzyczą: »Potęp i wydaj go męce!

Krew jego spadnie na nas i na syny nasze.

Krzyżuj syna Maryji, wypuść Barabasze!

Ukrzyżuj: on cesarza koronę znieważa;

Ukrzyżuj: bo powiemy, żeś ty wróg cesarza!«

Gal wydał — Już porwali — już niewinne skronie

Zakrwawione, w szyderskiéj, cierniowej koronie,

Podnieśli przed świat cały; — i ludy się zbiegły —

Gal krzyczy: oto naród wolny, niepodległy!



Ach Panie! Już widzę krzyż — Ach, jak długo, długo

Musi go nosić — Panie, zlituj się nad sługą!

Daj mu siły, bo w drodze upadnie i skona!

Krzyż ma długie, na całą Europę ramiona,

Z trzech wyschłych ludów, jak z trzech twardych drzew ukuty.[

Już wleką: już mój Naród na tronie pokuty;



Rzekł: »pragnę« — Rakus octem, Borus żółcią poi;

A matka Wolność u nóg zapłakana stoi.

Romantyzm

„Dziewczyna czuje, — odpowiadam skromnie —
A gawiedź wierzy głęboko:
Czucie i wiara silniej mówi do mnie,

Niż mędrca szkiełko i oko.

Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu,

Widzisz świat w proszku, w każdej gwiazd iskierce;

Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu!

Miej serce i patrzaj w serce!”

Konflikt Epok Naukowe podejście VS Uczucie