Digestio-aparatua:

Lisää tämän kaltaisia

EHUNAK, APARATUAK ETA SISTEMAK

luonut Laura Ladrón

NUTRIZIOA (I): DIGESTIO ETA ARNAS APARATUAK

luonut Jussara Silia Vianeque Morais

DIGESTIO-APARATUA Elikagaiak eraldatu eta mantenugaiak -> sortzen eta digeritu gabeko hondakinak kanporatzen

luonut June Martínez

DIGESTIO APARATUA: ANATOMIA ETA FISIOLOGIA

luonut Noa Carneros Regueiro

Hortzaren atal nagusiak honako hauek dira:

Zementua

Hortz-mamia

dentina edo bolia

esmaltea

Digestio-aparatua:

Digestio guruinak:

Gibela eta pankrea dira. Elikagaiak ez dira barnetik pasatzen. Isurtzen dituzte beren jariakinak digestio-hodira.

UZKIA:

Digestio-aparatuaren amaierako irekidura da. Guk erabakitzen dugu noiz kanporatu gorotzak, uzki-esfinterra zabalduz.

HESTE LODIA:

Xurgatu gabeko substantziak heste lodirantz pasatzen dira, mugimendu peristaltikoen bidez.

Kolona: 1,5 m-tako hodi honek 3 zati ditu: goranzko, zeharkako eta beheranzko kolona.

Kolonean ez dago digestiorik.

Bakteria sinbionteak bizi dira kolonean. Guk xurgatu gabeko zenbait hondar aprobetxatzen dituzte. Guretzat bitaminak sortzen dituzte. Beren nutrizioan heste-gasak sortzen dituzte.

Ura eta gatz mineralak zurgatzen ditu odolerantz. Horrela, digestioaren hondarrak gero eta solidoago bihurtzen dira, gorotzak osatuz.

Hesteitsua: ileonarekin dago komunikaturik. Hesteitsutik apendize bermiforme izeneko organoa irteten da.

HESTE MEHARRA:

8 m-tako luzera eduki dezake.

Ekintza kimiko honi esker, kimoa kilo izeneko ahi bihurtzen

da.

Ileona: heste meharraren azken zatitxoa. Xurgapena bukatu. Balbula ileozekalaren bidez dago heste lodiari loturik.

Jejunoa: mantenugaiak odolerantz xurgatzen ditu. Paretak oso tolestuta daude, heste-biloak osatuz.Barruan odol- hodiak daude: digeritutako substantziak (mantenugaiak) jaso eta gorputzeko zeluletara eramaten dituzte.

Duodenoa: pilorotik datorren kimoa jasotzen du, digestio kimikoa amaitzeko.

Heste-urina: duodenoak sorturikoa da, urin pankreatikoarekin batera lan egiten du.

Pankrea: urin pankreatikoa sortzen du, entzimek kimoaren deskonposaketa kimikoa amaitzen dute, mantenugaiak sortuz.

Gibela: behazuna sortu, gantzak zati txikiago askotan deskonposatzeko.

URDAILA:

" J" poltsa bat da. Sarrerak kardia izena du, etengabe egoten da zabalik. Irteerari piloro deritzo.

Ekintza kimikoa: urdailaren paretek urin gastrikoa jariatzen dute.

Azido klorhidrikoa: substantzia bakterizidada eta kimikoki eragiten dio elikadura-boloari.

Pepsina: proteinak deskonposatu, zati txikiagoak sortuz.

Urdailean elikadura-boloa kimo izeneko ahi erdi likido bihurtzen da. Piloroan zehar, pixkanaka pixkanaka, heste

meharrera igaroko da.

Ekintza mekanikoa: elikadura-boloak 3-4 ordu ematen ditu irabiaketan, birrintzeko. Digestio mekanikoa amaitzen da.

HESTEGORRIA:

Faringetik urdaileraino doan hodia da. Mugimendu peristaltikoen bitartez, elikadura-boloa faringetik urdailerantz mugitzen ditu.

FARINGEA:

Ahoaren eta hestegorriaren artean dago.

Epigloti balbula: irensketan arnas- aparaturanzko pasabidea ixten du ez itotzeko.

AHOA:

Elikagiak hodian sartzeko barrunbea da.

Elikagaiek, listuaz nahasturik eta guztiz xehekaturik, elikadura-boloa osatzen dute.

Mihia: elikagaiak listuaz nahasten ditu, alde batetik bestera eramaten. Elikagaiak faringerantz bultzatu, soinuak artikulatu eta dastamen organoa da.

Hortzak: elikagaiak mastekatzeko erabiltzen ditugu.ditu: esne-hortzeria (20 hortz) behin-betiko hortzeria (32 hortz) Motak:

Aurreko eta atzeko haginak. 8 eta 12 dira, hurrenez hurren. Elikagaiak txikitu eta xehatu egiten dituzte.

Letaginak: urratu egiten dute elikagaia. 4 dira.

Ebakortzak: elikagaia ebakitzen dute. 8 dira.

Listu guruinak: listua jariatzen dute. Konposizioan lisozima eta muzina daude.