EHUNAK, SISTEMAK ETA APARATUAK

Mere som dette

GIZA GORPUTZEREN ANTOLAKUNTZA

af CARLA LOIZAGA DONO

Fisiologia

af Unai Ereño

Mindomo Bio-Geo

af Iñigo Grandes

DIGESTIO APRATUA

af Yago Berasategui

EHUNAK, SISTEMAK ETA APARATUAK

Ehunak

Nerbio ehuna

2 mota daude

Glia-zelulak

Neuronak babestu eta elikatzen dituzte.

Neuronak

Lehenak nerbio-kinada jaso eta gorputz zelularreraino eramaten dute; bigarrenak nerbio-korrontea gorputz zelularretik jaso eta igorri egiten du.

Nerbio ehunak kanpo eta barne aldaketak hautematen ditu eta aginduak prestatzen eta bidaltzen ditu.

Gihar ehuna

Bihotzeko gihar ehuna

Miokardioa osatzen dute, honen uzkurdura bizkor eta oharkabea izanik.

Gihar ehun ildaskatua

Eskeleto-giharrak eratzen ditu: bizepsa, bikiak, trapezioa…

Gihar ehun leuna

Barne barrunbeetako paretak estaltzen ditu: urdaila, hestea, odol-basoak, gernu-maskuria…

Ezaugarri nagusia uzkurtzeko ahalmena da.

Ehun konektiboa

5 mota daude

Odola

Zelulak globulu gorriak, zuriak eta plaketak dira. Zelularteko substantzia likidoa da eta odol-plasma izena du.

Hezur ehuna

Eskeletoaren zatirik handiena osatzen du.

Kartilago-ehuna

Sudurreko, trakeako eta belarri-hegaleko kartilagoak eratzen ditu.

Gantz-ehuna

Zelula hauek gantzak metatzen dituzte; horrela, ehun honen funtzioak lipido-erreserba izatea, zenbait organo babestea eta isolatzaile termikoa izatea dira.

Ehun konjuntiboa

Beste ehun eta organo batzuen artean dago, bata besteari lotzeko.

Bere zeregin nagusia gainerako ehunak konektatu edo elkartu, organoak babestu eta euskarri izatea da.

Ehun epiteliala

Guruin epitelioa

Guruin mistoak

Exokrinoen eta endokrinoen funtzioa betetzen duten guruinak dira.

Guruin endokrinoak

Beren jariakinak zuzenki odolera isurtzen dituzte.

Guruin exokrinoak

Beren produktuak kanpoaldera edo gorputz barrunbeetara jariatzen dituzte.

Guruinak eratzen ditu; guruinen funtzioa substantziak jariatzea da.

Estaldura-epitelioa

3 mota daude

Epidermisa

Kanpotik gorputza babesten du.

Endotelioak

Odol-hodien eta bihotzaren barnealdea estaltzen dute.

Muki mintza

Aho-barrunbea, faringea, hestegorria, ondestea eta arnas-bideak estaltzen dituzte.

Kanpoaldeko nahiz barrunbeetako gainazalak estaltzen eta babesten ditu.

Sistemak

Sistema endokrinoa

Guruin endokrinoek hormonak sortu eta odolera jariatzen dituzte; odoletik zehar mugitu eta zelula egokietaraino iristen dira, zeinen barruan aldaketak sortarazten dituzten.

Nerbio sistema

Funtzioak kanpo eta barne informazioa hartu eta interpretatzea, eta erantzun egokiak prestatzea dira.

Eskeletu sistema

Beren funtzio nagusiak lokomozioa eta organoen babesa da.

Gihar sistema

Lokomozioaz, mimikaz eta gorputzaren jarrerari eusteaz arduratzen da.

Aparatuak

Lokomozio aparatua

Lokomozioaz eta gorputzeko organoen mugimenduaz arduratzen da.

Ugal aparatua

Ugal-aparatuan sortzen dira gameto edo ugal-zelulak.

Zirkulazio aparatua

Mantenugaiak zeluletara eramaten ditu eta hondakinak zeluletatik iraitz organoetara.

Iraitz aparatua

Beren ihardueretan zelulek sortutako hondakinak eta odolean dauden soberakinak kanpoaldera bidaltzen ditu

Arnas aparatua

Gas-trukea egiten du: odolean dagoen karbono dioxidoa bota eta zurgatutako airean dagoen oxigenoa odolera bidali.

Digestio aparatua

Aparatu honek elikagaien deskonposaketa egin eta lortutako mantenugaiak odolera bidaltzen ditu.