Η επιρρηματική μετοχή είναι άναρθρη, λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός και εκφράζει τις επιρρηματικές σχέσεις του χρόνου, της αιτίας, του σκοπού, της υπόθεσης, της εναντίωσης, της παραχώρησης ή του τρόπου.
Η τροπική μετοχή απαντά συνήθως σε χρόνο ενεστώτα και δέχεται άρνηση οὐ· μεταφράζεται με νεοελληνική τροπική μετοχή
Η εναντιωματική μετοχή απαντά σε όλους τους χρόνους που έχουν μετοχή (εκτός του μέλλοντα) και δηλώνει εναντίωση προς αυτό που σημαίνει το ρήμα της πρότασης· δέχεται άρνηση οὐ και μεταφράζεται με τις εκφράσεις «αν και», «μολονότι», «ενώ», «παρόλο που» + οριστική·
Η υποθετική μετοχή απαντά σε όλους τους χρόνους που έχουν μετοχή (εκτός του μέλλοντα) και δηλώνει την προϋπόθεση κάτω από την οποία μπορεί ή θα μπορούσε να συμβεί αυτό που σημαίνει το ρήμα της πρότασης. Η υποθετική μετοχή δέχεται άρνηση μὴ και μεταφράζεται με τα «αν», «εάν», «σε περίπτωση που» + υποτακτική. Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα υποθετική πρόταση
Η τελική μετοχή απαντά σε χρόνο μέλλοντα και δηλώνει σκοπό· δέχεται άρνηση μή, τίθεται συνήθως με ρήματα κίνησης και μεταφράζεται με το «για να» + υποτακτική. Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα τελική πρόταση και, όταν συνοδεύεται από το ὡς, δηλώνει σκοπό υποκειμενικό
Η αιτιολογική μετοχή απαντά σε όλους τους χρόνους που έχουν μετοχή (σπανιότερα σε μέλλοντα)· δέχεται άρνηση οὐ, μεταφράζεται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους «γιατί», «διότι», «επειδή» + οριστική. Ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση
Η χρονική μετοχή απαντά σε όλους τους χρόνους που έχουν μετοχή (εκτός του μέλλοντα), κατά κανόνα μάλιστα σε χρόνο αόριστο· δέχεται άρνηση οὐ ή μή. Δηλώνει πράξη σύγχρονη ή προτερόχρονη (σπανίως υστερόχρονη) αυτής που σημαίνει το ρήμα της πρότασης και μεταφράζεται με έναν από τους χρονικούς συνδέσμους + οριστική ή υποτακτική
Με κατηγορηματική μετοχή συντάσσονται τα:
α) εἰμί, γίγνομαι, ὑπάρχω·η μετοχή έχει θέση κατηγορουμένου, μεταφράζεται ως ρήμα, ενώ η μετάφραση του ρήματος παραλείπεται:
β)δῆλός εἰμι (είμαι φανερός), διαβιῶ / διαμένω (ζω κάπου μόνιμα), διάγω / διαγίγνομαι (περνώ τον καιρό μου), οὐ διαλείπω (δε σταματώ), διατελῶ (είμαι συνεχώς), λανθάνω (μένω απαρατήρητος), οἴχομαι (έχω φύγει), τυγχάνω (συμβαίνει να είμαι, είμαι), φαίνομαι / φανερός εἰμι (είμαι φανερός), φθάνω (προφταίνω)· τα ρήματα αυτά μπορεί να αποδοθούν με τροπικό επίρρημα και η κατηγορηματική μετοχή που εξαρτάται από αυτά με ρήμα
γ) Pήματα που σημαίνουν έναρξη, λήξη, καρτερία, ανοχή, κάματο, όπως ἄρχω, ἄρχομαι, ἀπαλλάττομαι, ἀπολείπω, ἐπιλείπω (αφήνω), λήγω, παύω, παύομαι, ὑπάρχω (αρχίζω πρώτος), ἀνέχομαι, ἀπαγορεύω, κάμνω (κουράζομαι), καρτερῶ, ὑπομένω
δ) Pήματα που σημαίνουν αίσθηση, γνώση, μάθηση, μνήμη και τα αντίθετά τους, όπως ἀγνοῶ, αἰσθάνομαι, ἀκούω4, γιγνώσκω, ἐπίσταμαι, εὑρίσκω, ὁρῶ, περιορῶ (αδιαφορώ, επιτρέπω).
ε) Pήματα που σημαίνουν αγγελία, δείξη, έλεγχο, όπως (ἀν)αγγέλλω, ἐπιδείκνυμι, ἀποδείκνυμι.
στ) Pήματα που σημαίνουν ψυχικό πάθος, όπως ἀγανακτῶ, αἰσχύνομαι, ἄχθομαι, ἥδομαι (ευχαριστιέμαι), χαίρω, λυποῦμαι, ὀργίζομαι, τέρπομαι, βαρέως φέρω
Η κατηγορηματική μετοχή είναι πάντα άναρθρη, απαντά σε όλους τους χρόνους που έχουν μετοχή και αναφέρεται στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος από το οποίο εξαρτάται. Δέχεται άρνηση οὐ και μεταφράζεται συνήθως με τα «ότι», «πως», «που» + οριστική ή με το «να» + υποτακτική
α) Υποκείμενο:
Οὐδέποθ' ὑμᾶς οἱ λέγοντες οὔτε πονηροὺς οὔτε χρηστοὺς ποιοῦσιν.
Τὸ μέλλον ἀφανὲς ἡμῖν ἐστιν.
β) Αντικείμενο:
Οἱ νόμοι τὸ δίκαιον καὶ τὸ συμφέρον βούλονται.
Εὖ σοι τὸ μέλλον ἕξει, ἂν τὸ παρὸν εὖ τιθῇς.
γ) Επιθετικός προσδιορισμός:
Ἀπήγαγε τὴν στρατιὰν ἐπὶ τὴν ἄκραν Τεμενῖτιν καλουμένην.
Προσήκει τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις πείθεσθαι.
και γενικά ό,τι συντακτική θέση μπορεί να πάρει ένα ουσιαστικό ή επίθετο, μπορεί να πάρει και μια επιθετική μετοχή.
Η επιθετική μετοχή λειτουργεί ως επίθετο και προσδιορίζει ουσιαστικά ή αντωνυμίες. Απαντά σε κάθε χρόνο που έχει μετοχή και δέχεται άρνηση οὐ, όταν εκφράζει κάτι πραγματικό, και σπανιότερα μή, όταν δηλώνει κάτι υποθετικό ή υποκειμενικό. Συνήθως είναι έναρθρη.
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ
ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ
ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ
1.Υποκείμενο απρόσωπων ρημάτων και απρόσωπων εκφράσεων:
Ἔδοξεν αὐτοῖς στρατεύειν ἐς Ἄργος.
Δεῖ τῇ ψήφῳ τὴν πολιτείαν ὑμᾶς φυλάττειν.
2.Αντικείμενο σε προσωπικά ρήματα:
Φησὶ γὰρ ὁ κατήγορος οὐ δικαίως με λαμβάνειν τὸ ἀργύριον.
Να εντοπίσετε τα απαρέμφατα ,να αναγνωρίσετε τοείδος τους και τη συντακτική τους θέση:
1. Νομίζω τοῦτο οὐκ ἄν ἀληθές εἶναι.
2. Ὁ χῶρος ἐπιτήδειος ἐφαίνετο στρατοπεδεῦσαι.
3. Φησί ὁ κατήγοροςοὐ δικαίως μελαμβάνειν τό ἀργύριον.
4. Οὐ χρήμετανοεῖν τόν ἄνδρα τόν σοφόν ἀλλά προνοεῖν.
5. Αἰσχρόν ἐστί τό ψεύδεσθαικαί ἐπιορκεῖν.
6. Δεῖ γράμματα μαθεῖν καί μαθόντα νοῦν ἔχειν.
Δέχεται άρνηση μή, και μεταφράζεται με «να» + υποτακτική του χρόνου στον οποίο βρίσκεται
Απαντά σε κάθε χρόνο, δέχεται άρνηση οὐ, ισοδυναμεί με δευτερεύουσα ειδική πρόταση και μεταφράζεται με «ότι» + οριστική του χρόνου στον οποίο βρίσκεται.
1.Υποκείμενο σε προσωπικό ρήμα:
Τὸ μὲν γὰρ λέγειν εὐχῆς ἔργον ἐστί, τὸ δὲ συμβῆναι τύχης.
2.Αντικείμενο:
Τοσοῦτ' ἀπέχω τοῦ λαβεῖν τι παρ' ὑμῶν.
3. Κατηγορούμενο:
Ἔστω δὴ τὸ ἀδικεῖν τὸ βλάπτειν ἑκόντα παρὰ τὸν νόμον.
Έναρθρο ονομάζεται το απαρέμφατο που εκφέρεται μαζί με άρθρο ουδέτερου γένους σε κάθε πτώση του ενικού αριθμού πλην της κλητικής. Δέχεται άρνηση μὴ και μεταφράζεται με «το ότι» + οριστική, «το να» + υποτακτική ή με το αντίστοιχο αφηρημένο ουσιαστικό
Άναρθρο απαρέμφατο
Ειδικό
Τελικό
Έναρθρο απαρέμφατο
ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ
Για διδασκαλία στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών Α΄Γυμνασίου.
Με σημείο αναφοράς το αχολικό βιβλίο
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
Διδασκαλία αρχαίων Α΄Γυμνασίου με σημειο αναφοράς το σχολικό βιβλίο.
Subtopic
ΜΕΤΟΧΕΣ
Για διδασκαλία στην Α΄γυμνασίου.
