作者：Макпал Баймырза 1 月以前
120
更多类似内容
Сабақты бағалау парағы: Сабақты бағалау парағы – бұл оқытушының оқу үрдісінде пайдаланатын құрал, оқушының сабақты қалай меңгергенін бағалауға арналған. Бағалау парағы оқушының қатысуын, тапсырмаларды орындауын және оқу нәтижелерін көрсетеді. Мазмұны: Оқушының сабақты түсіну деңгейі. Белсенділік және қатысу. Жеке тапсырмаларды орындау. Топтық жұмысқа қатысу. Қорытынды баға.
Критерий: Критерий – бұл оқушының жұмысының сапасын бағалау үшін қолданылатын көрсеткіштер. Критерийлер арқылы оқытушының қандай параметрлер бойынша бағалайтынын анықтайды. Мысал: Білімнің толықтығы. Аргументтер мен дәлелдердің негізділігі. Тапсырманы орындау жылдамдығы мен дәлдігі.
Дискриптор: Дискриптор – бұл бағалау критерийін нақты және түсінікті түрде сипаттайтын жазба. Дискриптор оқушының қандай әрекеттері немесе нәтижелері бағаланатынын көрсетеді. Мысал: Тапсырманы дұрыс орындау. Жұмысқа шығармашылық көзқарас көрсету. Нақты және дәлелді жауаптар беру.
Рубрика: Рубрика – бұл бағалау әдісі, ол оқушының жұмысының әртүрлі аспектілерін бағалауға арналған. Рубрикада әдетте бірнеше критерийлер мен әр критерий бойынша баллдық шкала болады. Бұл әдіс бағалауды нақты және әділ етеді. Құрамы: Критерийлер: белгілі бір тапсырма бойынша бағаланатын аспектілер. Бағалау шкаласы: әр критерий бойынша баға алу үшін баллдар жүйесі.
Ойынның мақсатын айқындау: Ойынның басталмас бұрын нақты мақсаттар мен міндеттерді анықтау керек. Ойынның мақсаты оқушылардың білімін, дағдыларын немесе мінез-құлқын дамытуға бағытталуы тиіс. Қатысушылардың деңгейіне сәйкес ойын таңдау: Ойынның күрделілігі мен мазмұны оқушылардың жас ерекшеліктері мен білім деңгейіне сәйкес болуы керек. Ойын тым күрделі немесе жеңіл болмауы тиіс, ол қатысушылардың қызығушылығын сақтап, олардың дамуына ықпал етуі қажет. Ойынның ережелерін түсіндіру: Ойынның ережелері қарапайым және түсінікті болуы керек. Оқушыларды ойынның басталмас бұрын оның ережелерімен таныстырып, қажетті барлық ақпаратты беру маңызды. Ойынның динамикасын бақылау: Ойынды ұйымдастырушы ойын барысында динамиканы бақылап, қажетті уақытта оқушылардың белсенділігін арттыру үшін ойынның барысына өзгерістер енгізуі мүмкін. Кері байланыс және талдау: Ойын аяқталғаннан кейін, оқушылардың ойыны туралы кері байланыс алу және ойынның нәтижелерін талқылау қажет. Оқушылар не үйренгенін, қандай дағдыларды меңгергенін түсіну керек. Жеңімпаздарды немесе нәтижелерді бағалау: Ойынның соңында жеңімпаздарды немесе жеңімпаз топтарды бағалау әдісін анықтау маңызды. Бұл бағалау жүйесі ойынның мақсатына және нәтижесіне негізделуі тиіс.
Қаржылық және экономикалық сауаттылық: Іскерлік ойындар қаржылық жоспарлау, бюджет құру, шығындарды бақылау сияқты маңызды экономикалық дағдыларды үйретеді.
Стратегиялық ойлау: Іскерлік ойындар қатысушыларды ұзақ мерзімді стратегиялық жоспарлауға және нарықтық жағдайлар мен ресурстарды дұрыс пайдалануға үйретеді.
Топтық жұмыс және шешім қабылдау: Ойындар топтар арасында ынтымақтастықты дамытуға мүмкіндік береді. Топ мүшелері өз міндеттерін орындап, бірігіп дұрыс шешімдер қабылдауға тырысады.
Шынайылық пен практика: Іскерлік ойындар нақты өмірдегі іскерлік процестерді модельдейді. Бұл ойындар менеджмент, қаржы, маркетинг және стратегия салаларындағы шынайы жағдайларды қарастырады.
Коммуникация дағдыларын дамыту: Ойын барысында қатысушылар өз рөлін орындап, пікірлеседі, ал бұл коммуникациялық дағдыларды дамытуға ықпал етеді. Олар нақты әрі тиімді сөйлесу, өз ойын қорғау сияқты дағдыларды меңгереді.
Шығармашылық және сыни ойлау: Рөлдік ойындар оқушыларды шығармашылық пен сыни ойлауға ынталандырады. Олар өз рөлін ойнау барысында түрлі шешімдер қабылдайды, нәтижесінде ой-өрістері кеңейеді.
Шынайы жағдайларды модельдеу: Рөлдік ойындар нақты өмірде кездесетін жағдайларды немесе проблемаларды шешуге арналған. Ойындар шынайы жағдайларды кеңейтеді және қатысушыларға оларды түрлі көзқарастармен қарауға мүмкіндік береді.
Рөлдерді бөлу: Әрбір қатысушы өзіне берілген рөлді орындайды. Бұл рөлдер нақты тұлғалар, кейіпкерлер немесе белгілі бір әлеуметтік позициялар болуы мүмкін.
Тыныштық сақтау: Егер бір қатысушы сөйлеп жатқанда басқа адам араласпауы керек. Барлық қатысушылардың пікірлері тыңдалғаннан кейін ғана келесі пікір білдіруші сөз алады.
Жақсы тілді пайдалану: Әрбір қатысушы сыпайы және мәдениетті сөздер қолдануы керек. Тілдің агрессияға немесе дөрекілікке жол бермеуін қамтамасыз ету қажет.
Жауапкершілік пен тиімділік: Топтық пікірталас барысында әрбір қатысушы өз рөлін дұрыс атқарып, өз міндетін орындауы тиіс. Бұл топтың жалпы жұмысын жеңілдетеді.
Дәлелдермен сөйлеу: Әрбір пікір дәлелдермен берілуі керек. Аргументтер мен мысалдар қатысушының пікірін күшті әрі сенімді етеді.
Әрқайсысы нақты және қысқа сөйлесін: Пікірталас барысында қатысушылардың өз пікірлерін нақты әрі қысқа айтуы маңызды. Артық сөздер немесе тым ұзақ сөздер пікірталастың өтуін қиындатуы мүмкін
Әркімнің пікірін тыңдау: Барлық қатысушыларға бірдей сөз беріп, оларды тыңдау керек. Бір адамның пікірін үнемі тыңдау немесе біреуін елемеу пікірталастың әділетсіз әрі нәтижесіз болуына алып келуі мүмкін
Құрмет пен сыйластықты сақтау: Әрбір қатысушының пікірі мен көзқарасын құрметтеу өте маңызды. Пікірталас барысында қарсы пікірлер айтылса да, оларды жеке тұлғаға шабуыл жасамай, дәлелдермен жеткізу керек.
Әділ бағалау: Пікірталас кезінде әділ бағалау жүйесін пайдалану маңызды. Оқушылардың белсенділігі мен аргументтерінің сапасы бағаланады, бірақ оларды сынға алу немесе кемсітуге жол берілмеуі тиіс.
Қорытынды жасау: Пікірталас соңында оқытушы немесе топ басшысы қорытынды шығарады. Тақырып бойынша не айтылды, қандай шешімдер жасалды деген сұрақтар талқыланады.
Сыни ойлауды дамыту: Пікірталас барысында оқушыларға өз пікірлерін дәлелдермен көрсетуге және қарсы пікірлерді сын тұрғысынан қарауға шақыру қажет. Бұл оқушылардың сыни ойлау қабілетін арттыруға көмектеседі.
Тыңдауды қамтамасыз ету: Пікірталас барысында әрбір қатысушының пікірі тыңдалуы өте маңызды. Басқарушы оқушылардың бір-бірінің сөзін бөлмеуін, әр адамның пікірін толық айтуына мүмкіндік беруін қадағалауы керек.
Уақытты басқару: Пікірталас уақыт бойынша шектеулі болуы керек. Әрбір оқушыға белгілі бір уақыт беріледі, оны пайдалану арқылы барлық пікірлер тыңдалып, ойлар жүйелі түрде жеткізіледі.
Рөлдерді бөлу: Топтық пікірталас барысында әрбір оқушыға нақты рөлдер беру пайдалы. Мысалы, бір оқушы негізді пікір білдіруші, екіншісі қарсы пікір білдіруші, тағы бірі қорытынды жасаушы болып тағайындалуы мүмкін. Бұл рөлдер топ мүшелерінің барлығын пікірталасқа тартуға көмектеседі.
Тақырыпты анықтау: Пікірталастың тақырыбы айқын және нақты болуы тиіс. Тақырып тым кең немесе түсініксіз болмауы керек. Тақырыптың маңызы мен қатысушылар үшін қызықты болуын қадағалау керек.
Қорытынды: Б.Блум таксономиясы білім беру үдерісінде оқушылардың ойлау қабілеттерін әр түрлі деңгейде дамытуға бағытталған жүйе болып табылады. Бұл таксономия оқу мақсаттарының нақты құрылымын ұсынады және оқушылардың танымдық қызметінің деңгейлерін, білімді игеру сатыларын айқындайды.
Білу (Knowledge): Бұл қадамда оқушы ақпаратты есте сақтау арқылы білім алу керек. Оқушы тек фактілер мен деректерді жаттап қана қоймай, оларды есте сақтауы қажет. Мысал: Оқушы математикалық формулаларды жаттап, оларды айтуы керек. Түсіну (Comprehension): Оқушы алған білімін түсініп, оны өз сөздерімен қайта айтып беруі керек. Бұл қадам ақпаратты тереңірек түсінуге бағытталған. Мысал: Оқушы белгілі бір теорияны немесе тұжырымды түсініп, оны түсіндіріп беруге қабілетті болуы керек. Қолдану (Application): Оқушы білімді нақты өмірде немесе оқыту жағдайында қолдануы керек. Бұл кезеңде оқушы алған білімін іс жүзінде қолдану қабілетін арттырады. Мысал: Оқушы математикалық есептерді шығарып, ғылымда немесе күнделікті өмірде оларды қолдануы қажет. Талдау (Analysis): Оқушы ақпаратты бөлек бөліктерге бөліп, олардың арасындағы байланыстар мен құрылымды түсінуге ұмтылады. Мысал: Оқушы мәтінді немесе деректерді талдап, оларды салыстырады және мағыналарын түсіндіреді. Жинақтау (Synthesis): Оқушы түрлі білімдер мен ақпараттарды біріктіріп, жаңа идеялар немесе шешімдер ұсынады. Мысал: Оқушы берілген мәліметтерден жаңаша шешімдер мен жобалар құрастырады. Бағалау (Evaluation): Бұл қадамда оқушы өз пікірін білдіріп, ұсынылған шешімдер мен ақпараттардың дұрыстығын немесе тиімділігін бағалайды. Мысал: Оқушы жаңа теорияларды немесе әдіс-тәсілдерді бағалайды және олардың артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтайды.
Білімнің технологиялық аспектілерінің негізгі мәні:
Тұлғалық даму мен шығармашылықты ынталандыру:
Білімнің технологиялық аспектілері оқушылардың тұлғалық дамуын қолдауға мүмкіндік береді. Интерактивті әдістер, жобалық жұмыс, пікірталас және шығармашылық тапсырмалар арқылы оқушылар өз әлеуетін толық ашып, қиындықтарды шешу дағдыларын меңгереді.
Оқытудың әр түрлі әдістері мен формаларын қолдану:
Білім беру жүйесін басқару:
Білім беру жүйесінің басқару аспектісі білім беру мекемелерінің жұмысын ұйымдастыру мен тиімді басқаруға бағытталған. Бұл ақпараттық жүйелерді, автоматтандырылған басқару жүйелерін енгізуді қамтиды, олар оқу процесінің сапасын бақылап, әкімшілік жұмысты оңтайландыруға мүмкіндік береді.
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ) қолдану:
Ақпараттық технологияларды білім беруде пайдалану – білімнің технологиялық аспектілерінің маңызды бөлігі. АКТ құралдары, интернет ресурстары, білім беру платформалары оқытушылар мен оқушылар арасында ақпарат алмасуды жеңілдетіп, оқу процессін тиімдірек әрі интерактивті етеді. АКТ қолдану білім алушылардың өзіндік білім алу қабілетін дамытуға, олардың цифрлық сауаттылығын арттыруға мүмкіндік береді.
Оқыту мен білім берудегі инновациялар:
Білімнің технологиялық аспектілері жаңа педагогикалық әдістер мен инновациялық технологияларды енгізуді көздейді. Бұл оқытудың барлық деңгейлерінде, мектептерден бастап жоғары оқу орындарына дейінгі оқу процессінде қолданылатын жаңа технологияларды қамтиды. Педагогикалық технологиялар оқыту үдерісін тиімді ұйымдастыру, оқушылардың қызығушылықтарын арттыру және олардың белсенділігін көтеру үшін пайдаланылады.
Қорытынды: Білімнің технологиялық аспектілері әртүрлі бағыттар арқылы білім беру процесінің тиімділігін арттыруға бағытталған. Әр бағыттың өз мақсаты, міндеттері мен мазмұны бар, олар педагогикалық әдістерден бастап, ақпараттық технологияларды қолдану мен білім беру жүйесін басқаруға дейінгі барлық салаларды қамтиды.
Білім беру жүйесін басқару технологиялары
Білім беру жүйесін тиімді басқару және ұйымдастыру
1. Білім беру ұйымдарының әкімшілік қызметін автоматтандыру 2. Оқытушылар мен студенттер арасында коммуникацияны жақсарту 3. Ақпараттық басқару жүйелерін енгізу
Білім беру мекемелерінің жұмысын басқару үшін қолданылатын ақпараттық жүйелер
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ)
Оқу процесінде ақпараттық технологияларды тиімді пайдалану
1. Оқушыларға цифрлық дағдыларды меңгерту 2. АКТ құралдарын пайдалану арқылы білім беру процесін жетілдіру 3. Оқушылар мен оқытушылар арасында онлайн байланыс орнату
Ақпараттық технологиялар, компьютерлік бағдарламалар, интернет ресурстарын қолдану
Педагогикалық технологиялар
Мақсаты Оқу үдерісін тиімді ұйымдастыру үшін педагогикалық әдістер мен тәсілдерді енгізу
Міндеттері 1. Оқытудың нәтижелілігін арттыру 2. Тұлғаның дамуына қолдау көрсету 3. Оқытудың инновациялық әдістерін енгізу
Мазмұны Оқу процесінің құрылымы, әдіс-тәсілдер, оқыту стилі мен формаларының дамуы
Рөлдерді анықтау, әдістемелік көмек көрсету
Рөлдерді орындау, өз міндетін толық орындау
Әр оқушы өз міндетін атқара отырып, топтың нәтижесіне үлес қосады
Топ мүшелерінің жауапкершілігі артады, тиімді жұмыс жүзеге асады
Оқушыларды мәселені шешуге бағыттау, көмек көрсету
Мәселені шешуге қатысу, топ мүшелерінің пікірін тыңдау
Топ мүшелері бірге мәселелерді талқылап, шешімдер қабылдайды
Топ жұмысының жоспарын жасау, бақылау, топты бағыттау
Жобаны әзірлеу, топ мүшелерімен бірігіп жұмыс істеу
Топ мүшелері бірлесіп жобаны жасау арқылы тапсырманы орындауға бағытталады
Топта ынтымақтастық артады, нәтижелі әрі креативті жұмыстар шығады
Оқушылардың сұрақтарына жауап беру, пікір алмасу процесін бақылау
Белсенді түрде қатысу, өз пікірін айту, басқа пікірлерді тыңдау
Оқушылар өз ойларын ортаға салып, жаңа идеяларды талқылайды
Оқушылар бір-бірінен жаңа ойлар алады, әрқайсысы идеяларды толықтырады
Ақпарат беруші, бағыт беруші
Ақпаратты талқылаушы, пікір алмасушы
Топ мүшелері жаңа ақпаратты жинап, ортақ шешімдер шығарады
Топ мүшелерінің әрқайсысы өз пікірін білдіріп, тақырыпты тереңірек түсінеді
Ынтымақтастықта оқытудың негізгі идеясы - бір нәрсені бірге орындау ғана емес, бірге оқу! Ынтымақтастықта оқыту әдісі бойынша оқу іс-әрекетін ұйымдастырудағы жеке өзіндік жұмыс ұжымдық өзіндік жұмыстың бастапқы, элементар бөлшегіне айналады. Ал оның нәтижесі, бір жағынан, топтық және ұжымдық жұмыстың нәтижесіне әсер етсе, екінші жағынан, топтың басқа мүшелерінің, бүкіл ұжымның жұмысының нәтижелерін қамтиды, өйткені әрбір оқушы топтық өзіндік жұмыстың да, ұжымдық жұмыстың да нәтижелерін пайдаланады, бірақ қазірдің өзінде келесі кезеңде, нәтижелерді қорытындылау, оларды талқылау және ортақ шешім қабылдау кезінде, немесе қазірдің өзінде келесі, жаңа тапсырма, мәселе бойынша жұмыс істегенде, оқушылар алған білімдерін пайдалана отырып, бүкіл топтың күшімен өңделеді.
«Топтық ереже» ұғымы әр түрлі ғылыми бағыттарда топтағы ынтымақтастық, өзара құрмет, тиімді жұмыс, тәртіп пен психологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін қолданылатын негізгі ережелер мен нормалар жиынтығы ретінде сипатталады. Әр түрлі ғылым саласында бұл ұғымның түсінігі бір-біріне ұқсас болса да, әр салада оның мақсаттары мен мәні әр түрлі контексте қарастырылады.
Кооперативті оқыту әдістемесінде топтық ережелер маңызды орын алады, өйткені олар топтық жұмыстың нәтижелілігін арттыруға, барлық мүшелердің белсенді қатысуын қамтамасыз етуге, әрқайсысының пікірін тыңдауға мүмкіндік береді. Мұндай жағдайда топтық ережелер жұмыстың әдіс-тәсілдерін, тапсырмаларды орындау тәртібін және барлық мүшелердің ынтымақтастығын қамтамасыз етеді.
Әлеуметтік педагогикада топтық ережелер әлеуметтік ортада қарым-қатынасты реттеуге бағытталған. Бұл жерде басты назар топтағы әр мүшенің әлеуметтік жауапкершілігін, топтың бірігуін және жанжалды шешу тәсілдерін қамтиды.
Психологияда топтық ережелер топтың ішіндегі жеке тұлғалардың өзара әрекеттесуін реттейді. Бұл ережелер топ мүшелерінің психологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етіп, олардың бірігуін және өзара сенімді қарым-қатынас орнатуын қамтамасыз етеді.
Педагогика ғылымында топтық ережелер оқу процесінде топ мүшелерінің бір-бірімен тиімді әрекет етуі үшін жасалатын келісімдер мен шарттар ретінде қарастырылады. Мұнда ережелер оқу материалына деген көзқарасты қалыптастырады, коммуникацияны дамытады, жұмыс уақытында өзара құрмет пен түсіністікті сақтауды қамтамасыз етеді.
Өзіндік рефлексия мен ойлау қабілетін дамыту – оқушылар өздерінің білім алу үдерісін талдайды, өз жетістіктерін бағалайды.
оптық және жеке жұмыстардың үйлесімділігі – оқушылардың коммуникативтік және зерттеушілік дағдылары дамиды.
Проблемалық оқытуға негізделу – оқушылар нақты мәселелерді шешу арқылы білім алады.
Білімнің өмірмен байланысы – оқыту шынайы өмірдегі жағдайлармен ұштастырылып, тәжірибеге бағытталады.
Оқушы – білімнің басты субъектісі – мұғалім бағыттаушы және фасилитатор рөлін атқарады.
Белсенді білім алу процесі – оқушылар тек дайын ақпаратты қабылдамай, оны өз бетінше зерттеп, қорытады.
Әлеуметтік даму:
Адамның әлеуметтік қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыруы, қоғамда өз орнын табуы және әлеуметтік рөлдерді қабылдауы.
Психологиялық даму:
Адамның ақыл-ойының, эмоцияларының, ойлау қабілеттерінің дамуымен байланысты. Бұл кезеңдерде адамның өмірге деген көзқарасы, әлемді түсінуі және өзіндік бағалауы өзгеріп отырады.
Физикалық даму:
Бұл адамның дене бітімінің өзгеруі, күш-жігер мен денсаулықтың артуы, физикалық қабілеттердің жетілуі.
Дәстүрлі және заманауи педагогикалық әдістемелердің синтезі
интерактивті оқыту, жоба әдісі, коллаборативті оқыту сияқты тәсілдер біріктіріледі.
Іс-әрекет теориясы (А. Н. Леонтьев)
білім алу әрекет арқылы жүзеге асады.
Проблемалық оқыту теориясы (Д. Дьюи, А. Маркова)
оқушылар проблемаларды шешу арқылы білім алады.
Конструктивизм теориясы (Ж. Пиаже, Л. Выготский, Д. Брунер)
білім алушы өз білімін өзі құрастырады, ал мұғалім бағыттаушы рөл атқарады.
Мотивациялық сұрақтар қою: Оқушыларға мәселенің маңыздылығын түсіндіріп, оларды осы мәселені шешуге ынталандыратын сұрақтар қою. Мысалы, "Бұл мәселе қоғамға қандай әсер етеді?" немесе "Сіз бұл проблеманы шешуге қандай үлес қоса аласыз?" Мұндай сұрақтар оқушылардың қызығушылығын арттырып, оларды мәселені шешуге белсенді қатысуға ынталандырады. Қиындықты біртіндеп арттыру: Оқушыларды күрделі тапсырмалармен бірден қинай бермей, оларды бірте-бірте қиындату. Бұл олардың мәселені шешуге деген сенімділігін арттырады және әрбір келесі тапсырмаға дайындық деңгейін жоғарылатады. Қолдау көрсету және бағыт беру: Оқушыларға проблеманы шешу барысында бағыт көрсету және қажетті ақпаратты ұсыну. Оқытушының қолдауы олардың жауапкершілік сезімін және шешім қабылдау қабілетін нығайтады. Оқушыларға мәселеге қатысты жаңа идеялар мен мүмкіндіктер туралы ойлануға мүмкіндік беру үшін әр түрлі көзқарастар ұсыну. Жалпы қызығушылықты арттыру: Күрделі мәселені шешуге деген ынталандыруды оқушылардың жеке қызығушылығына байланысты ұйымдастыру. Мысалы, оқушыларға өздерінің қызығушылығына сәйкес тақырыптар мен тапсырмалар беру. Мәселен, әртүрлі ғылым салаларына қатысты проблемаларды талқылау немесе нақты өмірдегі жағдайларды шешуге ынталандыру. Жетістіктер мен қателіктерді талдау: Оқушылардың қиындықтарды қалай шешкенін және оларға қандай жолдармен жеткенін талқылау. Бұл олардың өздерін жақсы сезінуіне және басқа жолдарды іздеуге деген ынталандыруға әсер етеді. Қателіктерді тек қателік ретінде емес, оқу мүмкіндігі ретінде қабылдауға үйрету. Дәйекті жетістіктермен марапаттау: Оқушылардың әрбір жетістігін бағалау және оларды ынталандыру мақсатында мадақтау мен марапаттау. Бұл оқушылардың сенімділігін арттырып, күрделі мәселелерді шешуге деген ынтасын күшейтеді. Шығармашылық тапсырмаларды беру: Оқушыларға шығармашылықты талап ететін тапсырмаларды беру. Бұл олардың шектеулерді жеңіп, жаңаша шешімдер табуға деген ынтасын арттырады. Мысалы, "Бұл мәселеге байланысты өз шешіміңізді ұсыныңыз", немесе "Сіз осы жағдайды қалай шешер едіңіз?" деген сияқты тапсырмалар.
Қорытынды Проблемалық оқыту - бұл оқушыларды дербес ойлауға, зерттеуге және шығармашылық шешімдер қабылдауға ынталандыратын тиімді әдіс. Сабақ барысында қойылған мәселелерді шешу оқушылардың сыни ойлау қабілетін дамытып, олардың оқу процесіне деген қызығушылығын арттырады. Күрделі мәселелерді шешуге ынталандыру үшін оқушыларды жан-жақты дамытуға, олардың шешім табуға деген құштарлығын оятуға бағытталған әдістерді қолдану қажет.
Мәселелік сұрақтар қою: Сабақта жаңа тақырыпты түсіндіру үшін проблемалық сұрақтар қою. Мысалы, "Бұл мәселені қалай шешуге болады?" немесе "Бұл жағдайда қандай әрекеттер жасау керек?" Гипотеза қою: Оқушылардан өздері шешім ұсынуды сұрау, бұл олардың аналитикалық ойлау қабілеттерін арттырады. Мысалы, "Осы мәселені шешу үшін қандай шешім ұсынар едіңіз?" Топтық жұмыс: Проблеманы шешу үшін оқушыларды топтарға бөліп, әр топтың түрлі шешімдер ұсынуына мүмкіндік беру. Бұл әдіс әртүрлі көзқарастар мен идеяларды қарастыруға мүмкіндік береді. Жоба жұмысын жүргізу: Оқушыларға нақты бір мәселені шешу мақсатында жоба жасау тапсырмасын беру. Жоба барысында олар мәселенің барлық аспектілерін зерттейді және шешім ұсынады. Проблемалық жағдайды зерттеу: Оқушыларға нақты өмірден алынған немесе шынайы мәселелерді зерттеуге мүмкіндік беру. Мұндай әдіс олардың ойлау және мәселені шешу дағдыларын дамытады.
Мәселені қою: Оқушыларға белгілі бір қиындық немесе проблема ұсынылады, оны шешу үшін өз идеялары мен пікірлерін ұсыну керек. Анализ және зерттеу: Оқушылар мәселені зерттеп, оны талдайды, өз шешімдерін табу үшін ақпарат жинайды және нәтижелерді бағалайды. Шешім табу: Оқушылар өздеріне қойылған мәселені шешу үшін әртүрлі әдістерді қолданады, оларды салыстырады және ең тиімді шешімді таңдауға тырысады. Кері байланыс: Оқушылар өз шешімдерін немесе пікірлерін сыныппен бөліседі, әрі оқытушы оларға кері байланыс береді.
Ашықтық және құрмет: Диалогтық оқытуда әркімнің пікіріне құрмет көрсетіледі. Оқушылар бір-бірін тыңдап, пікірлеріне құрметпен қарайды. Мұнда тек білім ғана емес, тұлғалық ерекшеліктер де ескеріледі.
Кері байланыс: Оқушылар өз пікірлерін айтып, олар туралы кері байланыс алады. Бұл оқушылардың өз білімін жетілдіруіне және түсінігін тереңдетуіне мүмкіндік береді.
Сыни ойлау: Оқушылардың сыни тұрғыдан ойлау қабілетін дамыту үшін олар өз пікірлерін дәлелдеуі, сұрақ қоюы және түрлі көзқарастарды талқылауы керек. Диалог барысында әртүрлі пікірлер мен идеялар қарастырылады.
Қатысушылық: Оқушылар оқыту процесіне белсенді түрде қатысады. Диалогтық оқытуда оқушы тек тыңдаушы емес, ол пікір білдіруші, сұрақ қойушы және өз ойын жеткізуші болып табылады.
Ынтымақтастық: Оқушылар бір-бірімен ынтымақтасып жұмыс істейді, бір-бірінің пікірін тыңдап, қолдайды. Мұндай оқыту тәсілі қатысушылардың арасында түсіністік қалыптастыруға және ортақ мақсатқа жетуге көмектеседі.
Топта жұмыс істеу тәсілдері:
Шағын топтарда жұмыс істеу: Үлкен топты бірнеше шағын топтарға бөліп, әр топқа жеке тапсырмалар беруге болады. Бұл тәсіл оқушылардың көпшілік алдында сөйлей білу дағдыларын дамытуға және белсенді қатысуды арттыруға мүмкіндік береді.
Жобалық жұмыс: Топ мүшелері белгілі бір тақырып бойынша бірігіп жоба жасайды. Бұл әдіс оқушыларды топпен жұмыс істеуге, ақпарат жинауға және оны тиімді түрде ұйымдастыруға үйретеді.
Рөлдік ойындар: Топ мүшелері әртүрлі рөлдерге бөлініп, шынайы өмір жағдайларын немесе проблемаларын шешеді. Бұл тәсіл қатысушыларды ынталандырады және олардың шығармашылық қабілеттерін арттырады.
Топтық пікірталас: Топ мүшелері бір мәселе бойынша пікірталас жүргізеді, пікірлерін айтады және әртүрлі көзқарастарды тыңдайды. Бұл әдіс оқушылардың сыни ойлау дағдыларын дамытады.
Мозайка әдісі: Топ мүшелері әртүрлі бөлімдерді зерттейді және алған білімдерін топтың басқа мүшелерімен бөліседі. Бұл әдіс ақпаратты бөлісу мен бірге жұмыс істеп оқу дағдыларын дамытады.
Сыни ойлау — бұл білім алу және өмірдегі күрделі мәселелерді шешу үшін қажет маңызды дағды. Оқушыларды сыни тұрғыдан ойлауға ынталандыратын жаттығулар мен сұрақтар олардың ақыл-ойын дамытуға, пікір алмасуға және өз ойларын жүйелі түрде құруға мүмкіндік береді. Мұғалімдер бұл әдістерді дұрыс қолдана отырып, оқушылардың шығармашылық және сыни ойлау қабілеттерін жетілдіре алады
Шешім қабылдау тапсырмалары: Оқушыларға нақты өмірлік немесе теориялық жағдай беріледі, олар осы жағдайға негізделген шешімдер қабылдауы керек. Мысалы, бизнес немесе экология саласында болашақтағы өзгерістер туралы шешімдер қабылдау. Бұл оқушыларды ақпаратты сараптап, рационалды шешім қабылдауға бағыттайды.
Миға шабуыл және идеяларды жинақтау: Оқушыларға бір тақырып немесе мәселе беріліп, олар өз ойларын шектеусіз ұсынады. Бұл әдіс сыни ойлауды дамытуға, тың идеяларды зерттеуге және жаңа көзқарастарды қалыптастыруға ықпал етеді.
"5 неге?" әдісі: Оқушылар белгілі бір мәселені немесе мәселені тереңірек түсіну үшін бірнеше рет "Неге?" сұрағын қояды. Мысалы, оқушылар белгілі бір тарихи оқиға туралы сұрақ қойып, осы оқиғаға себеп болған факторларды анықтау үшін "Неге?" деп бірнеше рет сұрау арқылы мәселені талдайды.
"Ойлан, жаз, бөліс" әдісі: Оқушыларға белгілі бір сұрақ немесе мәселе қойылады, олар алдымен өз ойларын жазып, кейін жұптарымен немесе топтарымен бөліседі. Бұл әдіс оқушыларға өз ойларын жүйелі түрде білдіруге және сыни тұрғыдан ойлауға мүмкіндік береді.
Дебат немесе пікірталас: Оқушыларды екі топқа бөліп, белгілі бір мәселе бойынша пікірталас ұйымдастыру. Бұл тапсырма оқушыларға түрлі көзқарастарды тыңдауға, өз пікірін дәлелдермен негіздеуге және логикалық ойлау қабілеттерін дамытуға көмектеседі.
"Жалған факт" әдісі: Мұғалім оқушыларға нақты фактілерді немесе мәліметтерді араластырып, олардың ішінде жалған немесе қате ақпаратты қосады. Оқушылар бұл мәліметтерді мұқият талдап, қате ақпаратты табуы керек. Бұл тапсырма оқушыларды ақпаратты сын көзбен қарауға және оған баға беруге үйретеді.
Ақпаратты салыстыру: Оқушыларға екі түрлі көзқарасты немесе екі оқиғаларды салыстыру тапсырмасы беріледі. Мысалы, тарих пәнінде екі түрлі тарихи кезеңдер арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды табу. Бұл тапсырма оқушыларды объективті түрде салыстыруға, ақпаратты жан-жақты қарауға ынталандырады.
Сабақ барысында интернеттің мүмкіндіктерін пайдалану арқылы оқушыларға тапсырмаларды орындау үшін қосымша ақпарат іздеуге мүмкіндік беріледі. Бұл әдіс оқушыларды ақпаратты іздеуге, сараптауға және оны тиімді пайдалануға үйретеді.
Бұл әдіс оқушыларға тақырыпты жүйелі түрде, логикалық байланыстарды көрсете отырып түсінуге көмектеседі. Ойлау карталары жаңа білімді визуалды түрде құрылымдауға мүмкіндік береді.
Бұл әдіс белгілі бір сұрақты талқылау үшін шағын топтарды құрып, оқушылардың ойларын тыңдауға мүмкіндік береді. Талқылау барысында әрбір оқушының пікірі ескеріледі, бұл идеялардың кеңеюіне әкеледі.
Жағдайларды зерттеу немесе нақты өмірлік мәселені шешу үшін қолданылатын әдіс. Оқушылар осы жағдайда кездесетін қиындықтарды шешу үшін белгілі бір стратегияларды қолданады. Бұл әдіс сыни ойлауды дамытуға бағытталған.
Оқушыларға сұрақтар қойып, түрлі пікірлер мен көзқарастарды тал
Бұл әдіс оқушылардың бір-бірімен пікір алмасып, ортақ шешімдер
Тәрбиеленушілердің тәжірибесін сабаққа енгізу әдістері:
Сұрақ-жауап сессиялары: Оқушылардың тәжірибесіне негізделген сұрақтар қою, оларды шешу үшін қажетті әдістерді ұсыну, және оқушылардың жеке тәжірибесін сабақты түсінуге бағыттау. Мұғалім мен оқушы арасындағы белсенді қарым-қатынас жаңа білімнің тереңірек меңгерілуіне ықпал етеді.
Сабақта рөлдік ойындар: Оқушылардың тәжірибесін көрсету үшін рөлдік ойындарды қолдануға болады. Мұнда оқушылар белгілі бір рөлде ойнап, өздерінің білімдері мен тәжірибелерін қолдану арқылы тапсырмаларды орындайды.
Практикалық тапсырмалар мен жобалар: Оқушылардың тәжірибесіне сүйеніп, олардың әртүрлі мәселелерді шешуге бағытталған практикалық тапсырмаларды орындауына мүмкіндік беру. Бұл олардың алған білімдерін нақты жағдайларда қолдануға септігін тигізеді. Мысалы, математикалық есептерді нақты өмірдегі жағдайларға байланысты шығару немесе ғылыми жобаларды әзірлеу.
Оқушылардың күнделікті өмірінен мысалдар келтіру: Сабақ барысында оқушылардың өмірлік тәжірибесінен мысалдар келтіру, оларды жаңа біліммен байланыстыру маңызды. Бұл әдіс оқушылардың тақырыпқа деген қызығушылығын арттырып, жаңа материалдың өмірде қалай қолданылатынын көрсетеді.
Әңгімелесу және пікірталас: Оқушылардың өмірлік тәжірибесін сабаққа енгізу үшін оларды топта немесе сыныпта пікірталасқа шақыру тиімді. Мысалы, жаңа тақырып туралы сұрақтар қойылып, оқушылардың тәжірибелері арқылы жауаптар алынуы мүмкін. Бұл әдіс оларды өз ойларын еркін білдіруге, пікір алмасуға ынталандырады.
Конструктивтік оқыту әдістемесінің мазмұны — оқушылар өздерінің танымдық дағдылары мен тәжірибесіне байланысты жаңа білімдерді өзіндік түрде құрастырады. 12 Конструктивтілікке сәйкес, оқушы әртүрлі ақпаратты біріктіреді, өзінің жеке интеллектуалдық байланыстарын құрастырып, танымалдықтарды біріктірмейді. Оқушының тәжірибесы әрбір адамның екенін білдіреді: бір оқушыдың қалыптасқан білімі басқа оқушыдан айырмашылығы бар.
Белсенді білім алу – оқушылар ақпаратты өздігінен зерттеп, талдайды, тәжірибе жасап, қорытынды шығарады. Өзіндік ойлау және рефлексия – оқушылар өз білімі мен әрекеттерін бағалап, оларды жақсартуға бағытталған шешімдер қабылдайды. Проблемалық оқыту – оқушыларға нақты мәселелер қойылып, оларды өз бетімен немесе топтық жұмыс арқылы шешуге мүмкіндік беріледі. Тәжірибеге бағытталу – алынған білімді күнделікті өмірде қолдану жолдары қарастырылады. Коллаборативті оқыту – топтық жұмыс арқылы оқушылар бір-бірімен білім алмасып, ұжымдық шешімдер қабылдайды.
Оқушылардың сыни және шығармашылық ойлау қабілеттерін дамыту; Проблемалық жағдаяттар арқылы белсенді оқыту әдістерін қолдану; Білімді тәжірибемен байланыстыра отырып, оны практикада қолдануға дағдыландыру; Оқушылардың өзіндік зерттеу қабілеттерін арттыру.
